«Θα ξεκινήσω από μια διαπίστωση η οποία υπάρχει στη συνείδηση όλων των πολιτών, όπου κι αν ανήκει ο καθένας. Αν ακούσει κανένας τη Ν.Δ. που κυβερνάει σήμερα και το ΠΑΣΟΚ που κυβερνούσε έως χθες, βλέπει ότι ο καθένας είναι ευχαριστημένος με τον εαυτό του. Όλοι τα κάνουν καλά και τα έχουν κάνει ο καθένας καλύτερα από τον άλλον. Όμως ο πολίτης είναι δυσαρεστημένος. Είναι μελαγχολικός όταν ακούει τα ίδια και τα ίδια. Και γίνεται ακόμη περισσότερο μελαγχολικός, όταν βλέπει στην αυλή του να συντελούνται καταστροφές μπροστά στα μάτια του. Οι φωτιές, που έκαψαν τόσους ανθρώπους και τόσες περιοχές, αποκαλύπτουν μέσα από τις φλόγες τη χρεοκοπία όλου του κυβερνητικού συστήματος, όλων των δομών του κράτους, όλων των θεσμών που έχουμε στη διάθεσή μας. Και, ταυτόχρονα, αποκαλύπτουν αδυναμίες της κοινωνίας.
Αν θέλουμε λοιπόν να συνεννοηθούμε, καλό είναι στο 2008 να μην λέμε εκείνα που λέγαμε και το 2000 και το 1990 και το 1980.
Τα προγράμματα ανασυγκρότησης και ανόρθωσης, όταν είναι εκθέσεις ιδεών και δεν συνοδεύονται από εξειδικευμένα σχέδια εφαρμογής και υλοποίησης, διάθεσης των πόρων και αξιοποίησης όλου του κοινωνικού και επιστημονικού δυναμικού, είναι χαρτιά που τα παίρνει ο αέρας.
Έχουμε από το 1974 και μετά, με εφαρμογή του εκλογικού νόμου της «δυσαναλογικής», όπως λέγεται, ένα σύστημα δικομματισμού ή περιορισμένου πολυκομματισμού. Και για να έχουμε αυτό το σύστημα δικομματισμού ή περιορισμένου πολυκομματισμού, εφαρμόστηκαν πολλές φορές διάφορα θεωρήματα. Το θεώρημα των ισχυρών κυβερνήσεων, το θεώρημα της μονοκομματικής αυτοδυναμίας, το θεώρημα της χαμένης ψήφου, το θεώρημα της ακυβερνησίας, το θεώρημα του ότι δεν έχουν ρόλο και λόγο ύπαρξης τα μικρά κόμματα. Όλο αυτό το πολιτικό σύστημα του περιορισμένου πολυκομματισμού αυτή τη στιγμή έχει αποτύχει, βρίσκεται μπροστά στα ίδια του τα αδιέξοδα. Και οι φωτιές δείξανε αυτό. Τα αδιέξοδα ενός πολιτικού συστήματος, που είναι παράλυτο μπροστά στην καταστροφή.
Δεύτερο στοιχείο. Και σ΄ αυτές τις εκλογές, δυστυχώς, επιβιώνουν πρόσθετα στοιχεία αντιπολιτικού και αντιδημοκρατικού λαϊκισμού. Ποια είναι; Άκρατη συνθηματολογία, ερήμην της πραγματικότητας. Παροχολογία, μόνο και μόνο εν όψει της κάλπης. Ένας νεόκοπος αρχηγισμός. Δεσμεύεται ο ένας, δεσμεύεται δέκα φορές ο άλλος. Κι όταν δεσμεύεται δέκα φορές ο άλλος, έρχεται ο άλλος και δεσμεύεται δεκαπέντε φορές.
Με αυτή την έννοια λοιπόν όλοι υπόσχονται τα πάντα, όλοι είναι ικανοί και διαθέσιμοι για όλα και αυτός που μένει με παράπονο στη γωνιά είναι ο πολίτης, ο οποίος δυσφορεί.
Τρίτο. Βρισκόμαστε σε μία περίοδο όπου για πρώτη φορά έχουμε δύο εκατομμύρια αναποφάσιστους.
– Καλό είναι αυτό;…
Νομίζω ναι. Καλό, γιατί έχει δύο όψεις. Η μία όψη είναι εκείνη που λέει ότι, όταν πηγαίνουμε προς τις εκλογές και έχουμε τόσο μαζική αμφισβήτηση ή δυσφορία προς αυτό το πολιτικό σύστημα, τώρα είναι η ώρα να αναζητηθούν καινούργιες ιδέες, να φτιαχτούν καινούργιοι συσχετισμοί, να αναζητηθούν καινούργιες λύσεις. Κι όταν μια βδομάδα πριν από τις εκλογές υπάρχει τόσος κόσμος που δεν ικανοποιείται, αυτό είναι κάτι που μετράει πολύ σημαντικά.
Οι εκλογές θα γίνουν και θα γίνουν όπως σ΄ αυτό το εκλογικό σύστημα έχουν προγραμματιστεί να γίνουν. Εμένα με στενοχωρεί περισσότερο απ΄ όλα το γεγονός ότι κάθε φορά που προχωράμε σε εκλογές και καθώς μπήκαμε πια ουσιαστικά στον 21ο αιώνα, εκχωρείται ολοένα και μεγαλύτερος πολιτικός ρόλος στα ΜΜΕ. Μία πρόσθετη απόδειξη αδυναμίας του πολιτικού συστήματος απέναντι στα ισχυρά κέντρα δύναμης, το γεγονός ότι τα ΜΜΕ δεσπόζουν.
Μια δεύτερη διαπίστωση; Ότι προσέρχονται τα κόμματα, πλην των κομμάτων της Αριστεράς, προσέρχονται τα κόμματα για να κανονίσουν το διάλογο των πολιτικών αρχηγών και ουσιαστικά τα κόμματα καταργούν το διάλογο. Διότι θα μπορούσαν να είναι δύο δημοσιογράφοι, ένας της ηλεκτρονικής και ένας της έντυπης δημοσιογραφίας, και να έχουν όλους τους πολιτικούς αρχηγούς και να μιλήσουν όλοι για όλα, ανοιχτά και υπεύθυνα.
Όταν λοιπόν βρισκόμαστε σ΄ ένα πολιτικό σύστημα κουρασμένο, σε μία κοινωνία απορυθμισμένη, το ζητούμενο είναι και η κοινωνία και το πολιτικό σύστημα να βρουν το βηματισμό τους προς το μέλλον, γιατί ο περίγυρός μας προχωράει όσο εμείς ανακατεύουμε την στάχτη ή τη σούπα.
Δεν τέθηκαν τα πολύ μεγάλα προβλήματα. Και ερχόμαστε ξανά στο θέμα, αυτοδυναμία ή μη αυτοδυναμία, μονοκομματική πλειοψηφία ή μη μονοκομματική πλειοψηφία- συνεργασιολογία. Αυτό το σενάριο είναι πολυπαιγμένο παραμονές εκλογών. Κανένα κόμμα παραμονές εκλογών δεν θα απεμπολήσει τον βασικό του στόχο: να κερδίσει όσο γίνεται περισσότερες δυνάμεις.
Εμένα μ΄ ενδιαφέρει ο Συνασπισμός να κερδίσει περισσότερες δυνάμεις. Και πιστεύω ότι τα μεγάλα προβλήματα του πολιτικού συστήματος, της κοινωνίας και του τόπου είναι από την επομένη εκλογών. Και εξηγούμαι με μία παρατήρηση.
Μιλάνε όλοι για το αδιέξοδο της ακυβερνησίας ή της μονοκομματικής πλειοψηφίας. Μιλήσανε τα δύο μεγάλα κόμματα για το γεγονός ότι η επόμενη Βουλή είναι αναθεωρητική. Ότι, αν δεν συγκεντρωθεί πλειοψηφία 180 βουλευτών, πάμε σε εκλογές με νέα αναθεώρηση ή εγκαταλείπουμε την αναθεώρηση;
Άρα λοιπόν, αύριο τα δύο κόμματα βρεθούν μπροστά στο δίλημμα, ή συνεργάζονται για να εξασφαλίσουν σε κάποια θέματα 180 βουλευτές και να λειτουργήσει η Βουλή ως αναθεωρητική ή ξεχνάνε την αναθεώρηση και προγραμματίζονται νέες εκλογές.
Σ΄ αυτό το ενδεχόμενο υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που παίζουν στο παιχνίδι. Και οι παράγοντες είναι οι εξωθεσμικοί. Και το έχουν διατυπώσει οι εξωθεσμικοί παράγοντες αυτό το σενάριο.
– Θα συνεργαστείτε κ. Κωνσταντόπουλε;……
Εγώ έχω μια άποψη πολιτική, την έχω εκθέσει δημόσια. Επί 12 χρόνια την εξέθετα και προσπαθούσα να την προωθήσω, παρά το γεγονός ότι αντιμετώπιζα την άποψη ότι δεν έχουν ρόλο και λόγο ύπαρξης τα μικρά κόμματα και παρά το γεγονός ότι αντιμετώπιζα αθέμιτες πρακτικές διεμβολισμού και διάλυσης του ΣΥΝ. Παρά ταύτα, επέμενα στη στόχευση της μεγάλης κοινωνικής και πολιτικής προοδευτικής πλειοψηφίας, η οποία μπορεί να στηρίξει μια διαφορετική διακυβέρνηση. Παραμονές εκλογών δεν κουβεντιάζονται αυτά τα θέματα, διότι υποκρύπτουν πάντοτε μία υστεροβουλία, είτε σύγχυσης, είτε δυσφήμησης.
Και θα ήθελα να πω και κάτι προς τον κ. Χαλβατζή, που με συνδέει μαζί του πολύχρονη σχέση και εκτίμησης και φιλίας. Δεν είναι το πρόβλημα να συκοφαντείται ο ΣΥΝ ή να συκοφαντείται το ΚΚΕ.
Eάν πραγματικά ο κόσμος που έχει κουραστεί από το δικομματισμό θέλει αυτή τη στιγμή να εκφράσει τη δυσφορία του, το αμέσως επόμενο θέμα είναι να ενισχυθεί η προοδευτική και κοινωνική πολιτική πλειοψηφία στην κοινωνία και το πολιτικό σύστημα. Αυτά διακυβεύονται στις εκλογές. Τα υπόλοιπα μετά.
Μετά ο καθένας θα αναλάβει την ευθύνη του να διαχειριστεί τα διλήμματα της επόμενης ημέρας.
Για τις πυρκαγιές
Όταν το 2003 πήγε να πουληθεί ο Καϊάφας, τότε με κρεμάσατε ανάποδα. Τώρα που κάηκε ο Καϊάφας, φαίνεται ποιο είναι πια… Το περιβαλλοντικό έγκλημα ως έγκλημα ζωής.
Θέματα περιβάλλοντος.. Έχουμε Υπουργείο Γεωργίας, στην αρμοδιότητα του οποίου υπάγονται οι δασικοί. Δεν έχει τη δυνατότητα να βγάλει ούτε μία τσουκνίδα. Έχουμε Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, στο οποίο υπάγονται οι πυροσβέστες οι οποίοι έχουν την ευθύνη της δασοπυρόσβεσης. Έχουμε Υπουργείο Εσωτερικών που έχει την ευθύνη της Τοπικής και Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Και έχουμε και Υπουργείο Περιβάλλοντος, το οποίο κωφεύει στα θέματα περιβάλλοντος. Έχουμε δε μία Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, η οποία δεν έχει αρμοδιότητα να πάρει αποφάσεις, παρά μονάχα να εκδίδει τα δελτία επικινδυνότητας.
Η πραγματική πραγματικότητα -επιτρέψτε μου τον όρο- υπερέχει και της εικονικής πραγματικότητας και της κομματικής πραγματικότητας και της ιδεοληπτικής και φαντασιακής πραγματικότητας. Τα προβλήματα τα ζούμε. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος είναι ένα εξάμβλωμα θεσμικό. Έπρεπε να έχει φτιαχτεί προ πολλού ανεξάρτητο Υπουργείο Περιβάλλοντος με πολιτική για το περιβάλλον.
Η πολιτική για το περιβάλλον σημαίνει ότι κάθε έργο δεν θα αποφασίζεται αν δεν συνεκτιμώνται από κοινού σοβαρώς τρία κριτήρια: το περιβαλλοντικό, το οικονομικό και το κοινωνικό. Και αν το περιβαλλοντικό λέει ότι δεν πρέπει να γίνει το έργο, δεν γίνεται το έργο.
Ειπώθηκαν και διάφορα κακόηχα ή ευτράπελα γύρω από την ύπαρξη αυτού του εξωθεσμικού πλέγματος. Το εξωθεσμικό πλέγμα υπάρχει. Τα εξωθεσμικά κέντρα υπάρχουν. Δάνεια παίρνουν από τις εθνικές και τις δημόσιες τράπεζες. Περίμενα από τα δύο κόμματα που έχουν θιγεί να μιλήσουν γι αυτά. Δάνεια παίρνουν, έργα παίρνουν, συμβάσεις υπογράφουν και μέχρι το 2013 είναι προς διακανονισμό οι τελευταίες μεγάλες υποθέσεις.
Στα θέματα της Υγείας. Εσείς που κυβερνήσατε την κάνατε μπάχαλο τη δημόσια υγεία. Και όχι μόνο έγινε μπάχαλο η δημόσια υγεία. Δεν μπήκε τάξη και στην ιδιωτική υγεία.
Θέματα Παιδείας. Πείτε ότι άλλο η Παιδεία, άλλο η εκπαίδευση, άλλο η δομή οργάνωσης του εκπαιδευτικού συστήματος, άλλο το εκπαιδευτικό σύστημα, άλλο τα βιβλία, άλλο η ύλη, άλλο το δυναμικό προσωπικό.
Κάθε φορά λέμε, ζούμε το χειρότερο. Και ο καθένας αποδίδει το χειρότερο στον άλλον. Το χειρότερο όμως έχει πολλές πτυχές, πολλές όψεις, δυστυχώς έρχεται επαναληπτικά και δεν αναζητά προηγούμενα.
Είμαστε η χώρα με τον πρώτο αριθμό στις ανοιχτές χωματερές και με το μεγαλύτερο αριθμό στην κατοχή καγιέν και πολυτελών αυτοκινήτων. Και όχι μόνο αυτό. Οι μεγιστάνες αυτής της πολυτελούς επίδειξης έχουν παρεισφρήσει παντού. Και στη δημοσιογραφία και στην πολιτική και στα θεσμικά όργανα και στους δημόσιους λειτουργούς και συμπεριφέρονται όλοι σαν να είναι χωράφι τους αυτός ο τόπος, κανείς δεν δίνει λογαριασμό και κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για τίποτε.