Ομιλία του βουλευτή Κυκλάδων ως εισηγητή εκ μέρους της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας

Σε εθνικό επίπεδο, δεν διακρίνεται κανένα συγκεκριμένο στοιχείο, ούτε από την Αρμόδια Αρχή Νομιμοποίησης Εσόδων, ούτε από το Υπουργείο Οικονομικών, ούτε από την Ελληνική Ένωση Τραπεζών, για την πορεία καταπολέμησης του μαύρου χρήματος στη χώρα μας, τόνισε ο βουλευτής Κυκλάδων Νίκος Συρμαλένιος, μιλώντας ως εισηγητής εκ μέρους της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Επεσήμανε ότι η μέχρι σήμερα τύχη της ασυλίας των φοροφυγάδων και οι αποφάσεις των δικαστηρίων, όπως του Συμβουλίου της Επικρατείας πριν 2-3 χρόνια που αποφάσισε την παραγραφή της διερεύνησης των αδικημάτων πέραν της πενταετίας για όλους που βρέθηκαν συμμέτοχοι στις λίστες Λαγκάρντ, Μπόργιανς κ.λπ, είναι ένα θέμα το οποίο προβληματίζει την ίδια την κοινωνία, η οποία απογοητεύεται και απαξιώνει τις διαδικασίες του πολιτικού συστήματος. Ευτυχώς, χθες, τόνισε ο Νίκος Συρμαλένιος, ακούστηκε μια νέα απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που ακυρώνει την πενταετία για τις ροές των χρημάτων μεγάλου ύψους σε τράπεζες της Ελβετίας, χωρίς όμως τη διαμεσολάβηση των ελληνικών τραπεζών. Τώρα, εφόσον υπάρχει το περιθώριο ακόμα και μιας δεκαετίας, «ιδού, πεδίον δόξης λαμπρόν» για το Υπουργείο Οικονομικών, για την ΑΑΔΕ, να αποδείξουν ότι ήθελαν πραγματικά να χτυπήσουν το οικονομικό έγκλημα.

Ακολουθεί η ομιλία του Νίκου Συρμαλένιου:
«Νομίζω ότι στις τρεις προηγούμενες συνεδριάσεις συζητήσαμε αναλυτικά το νομοσχέδιο και επί της αρχής και επί των άρθρων. Το νόημα που έχει η δεύτερη ανάγνωση σε όλα τα νομοσχέδια, αλλά και σήμερα, κατά τη γνώμη μου είναι να βγάλει κάποια συμπεράσματα και να λειτουργήσει με κάποιες πολιτικές επισημάνσεις από τη σκοπιά του κάθε κόμματος. Βεβαίως, είναι σωστή η αυστηροποίηση του θεσμικού πλαισίου για την καταπολέμηση του μαύρου χρήματος και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, όπως είναι ο τίτλος. Είναι σωστή η ένταξη όλων των παρόχων, η διεύρυνση του μητρώου πραγματικών δικαιούχων, η συνεργασία μεταξύ εθνικών υπηρεσιών αλλά και μεταξύ των υπηρεσιών των κρατών, η αυστηροποίηση σε σχέση με τις τρίτες χώρες εκτός Ε.Ε.. Όλα αυτά είναι σωστά, αλλά δεν αρκούν εάν η κοινωνία τελικά και οι οικονομίες των χωρών δεν εισπράξουν τα αποτελέσματα αυτής της όλης διαδικασίας. Της διαδικασίας, δηλαδή, καταπολέμησης των παραβατών. Οι παραβάτες πρέπει να υφίστανται πραγματικές κυρώσεις από την υφιστάμενη νομοθεσία.
Έτσι λοιπόν, σε εθνικό επίπεδο, δεν διακρίναμε κανένα συγκεκριμένο στοιχείο, ούτε από την Αρμόδια Αρχή Νομιμοποίησης Εσόδων, παρότι έκανα και ερώτηση εάν υπάρχουν αποτελέσματα, ούτε από το Υπουργείο Οικονομικών, ούτε από την Ελληνική Ένωση Τραπεζών, για την πορεία καταπολέμησης του μαύρου χρήματος στη χώρα μας. Δεν είδαμε, ούτε αριθμό αναφορών και καταγγελιών, ούτε αποτελέσματα των καταγγελιών. Π.χ. Η μέχρι σήμερα τύχη της ασυλίας των φοροφυγάδων και η αποφάσεις δικαστηρίων, όπως του Συμβουλίου της Επικρατείας πριν 2-3 χρόνια που αποφάσισε την παραγραφή της διερεύνησης των αδικημάτων πέραν της πενταετίας για όλους που βρέθηκαν συμμέτοχοι στις λίστες Λαγκάρντ, Μπόργιανς κ.λπ.. Είναι ένα θέμα το οποίο προβληματίζει όλους μας και πιστεύω, ότι προβληματίζει και την ίδια την κοινωνία η οποία απογοητεύεται και απαξιώνει τις διαδικασίες του πολιτικού συστήματος. Ευτυχώς, χθες, ακούσαμε μια νέα απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που ακυρώνει την πενταετία για τις ροές των χρημάτων μεγάλου ύψους σε τράπεζες της Ελβετίας, χωρίς όμως τη διαμεσολάβηση των ελληνικών τραπεζών. Τώρα, εφόσον υπάρχει το περιθώριο ακόμα και μιας δεκαετίας, «ιδού, πεδίον δόξης λαμπρόν» για το Υπουργείο Οικονομικών, για την ΑΑΔΕ, να αποδείξουν ότι ήθελε πραγματικά να χτυπήσουν το οικονομικό έγκλημα.
Όλα αυτά τα λέω, γιατί, έχουν γίνει και έρευνες σε διεθνές επίπεδο που αποδεικνύουν πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα. Είναι λοιπόν, χαρακτηριστική η έρευνα του Μπάτς Φιτ και της διεθνούς κοινοπραξίας των ερευνητικών δημοσιογράφων οι οποίοι εξέτασαν περίπου 2100 αναφορές ύποπτων δραστηριοτήτων (esar) τις οποίες τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καταθέτουν στο δίκτυο αντιμετώπισης χρηματοοικονομικών εγκλημάτων του Υπουργείου Οικονομικών των Η.Π.Α. όταν εντοπίζουν πιθανό ξέπλυμα χρήματος και άλλες ανάρμοστες πρακτικές.
Ενώ ο αριθμός αυτών των ύποπτων αναφορών, οι οποίες εξετάσθηκαν από δημοσιογράφους, επισκιάζει κάθε κράτος οποιαδήποτε προηγούμενη πρόσβαση σε τέτοιου είδους εμπιστευτικά έγγραφα, εξακολουθεί να αποτελεί μόνο ένα μικρό κλάσμα, μόλις το 0,02 των περίπου 12 εκατ. υπόπτων αναφορών, οι οποίες κατατέθηκαν κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου, κυρίως από το 2011- 2017.
Το δείγμα, επίσης, δεν είναι αντιπροσωπευτικό της συνολικής τραπεζικής δραστηριότητας. Ορισμένα αρχεία προέρχονται από την έρευνα του Κογκρέσου των Ηνωμένων Πολιτειών για την εξωτερική παρέμβαση στις Προεδρικές εκλογές του 2016 στην χώρα. Σχεδόν οι μισές από τις συγκεκριμένες ύποπτες αναφορές προέρχονται από την Deutche Bank. Ωστόσο, τα ποσά και το μοτίβο αποτυχίας είναι συγκλονιστικά. Μόνο σε αυτό τον μικρό αριθμό αναφορών κατεγράφησαν ροές κεφαλαίων ύψος 2 τρισ. $ εκ των οποίων το 1,33 τρισ. $ από την Deutche Bank, που πιθανόν να προήλθαν από εγκληματική δραστηριότητα. Οι φάκελοι fincen του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, είναι μόνο η «κορυφή του παγόβουνου», όπως το έθεσε και η Transparency International. Οι απαντήσεις των τραπεζών υπάρχουν στο διαδίκτυο σε ό,τι αφορά την έρευνα αυτή.
Θλιβερή πρωτιά σε όλα αυτά, αποτελεί η μεγάλη Βρετανία και δεύτερες έρχονται οι Ηνωμένες Πολιτείες. Των Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο φιλοξενεί περισσότερες από 600 εταιρείες, οι οποίες επισημαίνονται στις αναφορές, φαίνεται να είναι ο μεγαλύτερος κόμβος ροών υπόπτων χρημάτων με δεύτερες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Βρετανία, σαφώς δεν έχει κάνει αρκετά για να αξιοποιήσει το νομικό της πλαίσιο έναντι των νομιμοποιητικών εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Ένας τεράστιος ανθρώπινος ιστός ο οποίος απασχολείται με την διευκόλυνση τέτοιων πρακτικών και δραστηριοτήτων από δικηγόρος έως λογιστές και οι τραπεζίτες, βοηθά στο «λάδωμα των τροχών» της παράνομης χρηματοδότησης διά μέσου Λονδίνου.
Οι τράπεζες από την πλευρά τους είναι πολύ αργές, αν όχι εκτενώς αμελείς όσον αφορά την υποβολή των ύποπτων δραστηριοτήτων, των υπό των αναφορών. Πάνω από το 1/5 των εγγράφων που περιλαμβάνονται στις υποβεβλημένες αναφορές, αφορούσαν υποκείμενα των οποίων οι διευθύνσεις δεν ήταν γνωστές στις τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων εταιριών με τις οποίες τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πραγματοποιούσαν ήδη τραπεζικές συναλλαγές. Οι ύποπτες αναφορές οι οποίες κανονικά πρέπει να κατατίθενται εντός 60 ημερών από τον εντοπισμό πιθανής εγκληματικής δραστηριότητας, υποβλήθηκαν μερικές φορές χρόνια αργότερα.
Σύμφωνα με την Έκθεση των …  και της κοινοπραξίας των διεθνών δημοσιογράφων, αυτό φαίνεται να συνέβη με την G&P Morgan, η οποία επεξεργάστηκε πληρωμές για τον Paul Manafort, πρώην διευθυντή της εκστρατείας του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ μετά τη παραίτησή από την καμπάνια του 2016, εν μέσω υποψιών εναντίον του για «ξέπλυμα χρήματος». Η HSBC, συνέχισε να μεταφέρει χρήματα για ένα επενδυτικό ταμείο που ήταν ήδη υπό διερεύνηση, επειδή υπήρχαν υπόνοιες ότι αποτελούσε «πυραμίδα» τύπου Πόντσι, σημειώνεται στην Έκθεση. Οι τράπεζες ερευνούν ελάχιστα και αρκούν χαρακτηριστικά.
Το ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι οι τράπεζες συχνά βασίζεται αποκλειστικά σε αναζήτησης στο διαδίκτυο για να μάθουν ποιοι είναι οι πελάτες τους και υποβάλλουν αναφορές για ύποπτη δραστηριότητα, μόνο μετά από δημοσιογραφικές αποκαλύψεις η έναρξη επίσημων ερευνών. Στη δέσμη των ύποπτων αναφορών, οι οποίες εξετάστηκαν από τους ερευνητές-δημοσιογράφους, ο μέσος χρόνος κατάθεσης αναφοράς από την έναρξη της ύποπτης δραστηριότητας ήταν 166 ημέρες. Φανταστείτε πόσο μακριά θα έχουν φτάσει αυτά τα κεφάλαια σε μισό χρόνο. Οι ύποπτες αναφορές οι οποίες μελετήθηκαν αφορούν μια περίοδο κατά την οποία πολλές τράπεζες είχαν ήδη διερευνηθεί και τιμωρηθεί επειδή είχαν αποτύχει στην τήρηση των ρυθμιστικών κανόνων που αφορούν την νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Τα πρόστιμα δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία τους επιβλήθηκαν δεν άλλαξαν ιδιαίτερα τη συμπεριφορά τους. Τι πρέπει, λοιπόν, να αλλάξει; Το να έχει  κανείς ένα μεγαλύτερο «νομικό ραβδί» με το οποίο να χτυπά τους παραβατικούς τραπεζίτες και άλλους παράγοντες που διευκολύνουν ανάλογες δραστηριότητες θα βοηθούσε. Το ίδιο θα συνέβαινε και με την αναθεώρηση του τρόπου αντιμετώπισης της νομιμοποίησης εσόδων από πλευράς των αρμοδίων αξιωματούχων. Οι αστυνομικές δυνάμεις και οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές δεν αντιμετωπίζουν απλώς δυσκολίες στην διασυνοριακή συνεργασία σ` αυτό τον τομέα, αλλά πολλές φορές ακόμη και εντός της ίδιας ευρύτερης υπηρεσίας υπάρχουν μονάδες οι οποίες δεν μοιράζονται πάντα τις πληροφορίες τις οποίες διαθέτουν.
Ο Tom Kirchmaier, ερευνητής για ζητήματα εγκλήματος και αστυνόμευσης στο London School of Economics προτείνει μια λύση σε τρία βήματα. Το πρώτο βήμα. Αρχικά η υποβολή των υπόπτων αναφορών πρέπει να τυποποιηθεί. Πολλές φορές υποβάλλονται ποταμοί αφηγήσεων που είναι αδύνατον να ελεγχθούν. Η FinCEN απασχολεί περίπου 270 υπαλλήλους και λαμβάνει και έως 2 εκατ. ύποπτες αναφορές κάθε χρόνο.
Είμαστε ακόμη κολλημένοι στο 19ο σημειώνει ο πρώην επικεφαλής του τμήματος δίωξης ξεπλύματος μαύρου χρήματος της Ελβετίας, για τις κολλημένες στο χαρτοβασίλειο προσπάθειες της χώρας στο συγκεκριμένο τομέα.
Δεύτερο βήμα. Ο Kirchmaier καλεί σε πολύ ευρύτερη ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ ρυθμιστικών και δικαστικών αστυνομικών αρχών. Στην Ευρώπη περισσότερες από 50 αρχές εποπτεύουν το κυνήγι νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει ενιαία συνοπτική αρχή σε επίπεδο Ε.Ε. το 2021. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει ίσως και μια νέα οδηγία και αυτό σημαίνει ότι έχει καθυστερήσει πολύ.
Σχετικά με αυτό το θέμα πρόσφατα ο Δημήτρης Παπαδημούλης, Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ έθεσε θέμα για τις ευθύνες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας απέναντι στο νέο σκάνδαλο ξεπλύματος χρήματος FinCEN, στο οποίο εμπλέκονται ευρωπαϊκές τράπεζες και ρώτησε την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κρίστιν Λαγκάρντ για το τι μέλλει γενέσθαι. Απαντώντας, η Κριστίν Λαγκάρντ, σημείωσε πως η Επιτροπή έχει κάνει κάποιες προτάσεις, για να υπάρξει σε ευρωπαϊκό επίπεδο καλύτερος συντονισμός στην αντιμετώπιση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Καταλαβαίνετε, δηλαδή, ότι ακόμη βρισκόμαστε πολύ μακριά σε αποτελεσματικά μέτρα.
Κλείνοντας, κ. Πρόεδρε, θέλω να πω ότι αν δεν υπάρξει πολιτική βούληση και δεν αναφέρομαι προσωπικά στον κ. Υπουργό, αλλά συνολικά στην κυβέρνηση, αποτελέσματα δεν θα έχουμε, ούτε για τα δημόσια οικονομικά και την ελληνική οικονομία, ούτε όμως θα δώσουμε και ένα σήμα προς την ελληνική κοινωνία ότι το πολιτικό σύστημα πράγματι θέλει να χτυπήσει τα σκάνδαλα, την παραοικονομία, τη διαφθορά, την ανοχή σε όλα αυτά τα φαινόμενα.
Δυστυχώς, τα δείγματα της κυβέρνησης της Ν.Δ., πρώτον, με την απελευθέρωση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων των υπόδικων για οικονομικά εγκλήματα μετά από 18μηνο - αυτό ψηφίστηκε στην αλλαγή του Ποινικού Κώδικα- και δεύτερον την κατάργηση της ονομαστικοποίησης των μετοχών των ιδιοκτητών μέσων μαζικής ενημέρωσης, που ψηφίστηκε στον αναπτυξιακό νόμο, δείχνουν ότι ευνοείται η  αδιαφάνεια, η εκτροφή των σκανδάλων και τελικά υπονομεύεται η εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών της χώρας».