Δεν άκουσα τίποτε για ουσιαστική πρόληψη. Αντιθέτως, άκουσα μια λογική πρωτόγνωρη: Δέρνουμε τα παιδιά για να κάθονται ήσυχα, βάζουμε τους ενήλικες ή και τους εφήβους στη φυλακή για να μην κάνουν κάτι παραβατικό. Αυτό δημιουργεί τεράστιο κόστος, και κοινωνικό και οικονομικό και κόστος υγείας.

Αν θέλουμε να προλάβουμε την παραβατικότητα, πρέπει να αλλάξουμε τη συμπεριφορά αυτών που παρανομούν, ποιοι είναι αυτοί και γιατί παρανομούν.

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι στην Ελλάδα οι περισσότεροι που βρίσκονται στις φυλακές, είναι άστεγοι, είναι άνεργοι, είναι ψυχικά ασθενείς, είναι χρήστες ουσιών και κάποιες μειονότητες. Γιατί παρανομούν και τι κοινό έχουν; Είναι όλοι φτωχοί και πλήττονται από την ανισότητα. Αν μειώσουμε, επομένως, την ανισότητα και αν διευκολύνουμε την επανένταξη, μπορεί τα πράγματα να πάνε λίγο καλύτερα.

Έχει αποδώσει σε άλλες χώρες ο σωφρονισμός; Κλασικό παράδειγμα, η Αμερική. Οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικάνοι αναγκάσθηκαν τη στιγμή αυτή να συμφωνήσουν ότι πρέπει να βρουν άλλο σύστημα σωφρονισμού, εκτός από τις φυλακές, γιατί οι συνθήκες δεν βοηθούν και το κόστος είναι τεράστιο.

Η Ευρώπη έχει πιο ήπιο νομοθετικό σύστημα όσον αφορά τη φυλάκιση. Γι’ αυτό και στην Ευρώπη έχουμε λιγότερους αναλογικά, ανθρώπους στη φυλακή και ίσως λιγότερες παράνομες συμπεριφορές σε σχέση με την Αμερική.

Όλοι, όμως, και οι ευρωπαίοι και οι αμερικανοί και πολλές άλλες χώρες – 120 χώρες αναφέρονται σε ένα report που βρήκα – αναζητούν εναλλακτικές λύσεις και μέσα σε αυτές είναι και η μείωση των ποινών, όχι η αύξησή τους.

Διεθνώς βλέπουμε ότι το 75% των ανθρώπων που μπήκαν μία φορά στη φυλακή, στην 5ετία επιστρέφουν. Διεθνώς έχουμε 11,5 εκατομμύρια φυλακισμένους και 23 εκατομμύρια παιδιά που πλήττονται, είτε επειδή τα ίδια αναγκάζονται να τα φυλακίσουν είτε, κυρίως, επειδή είναι φυλακισμένοι οι γονείς τους.

Στην Ελλάδα είχαμε πρόσφατα, περισσότερους από 11.500 φυλακισμένους. Έχουμε και παιδιά στη φυλακή -και είναι φρικτό να δει κανείς τα παιδάκια, κάτω των 3 ετών, που συνοδεύουν τις μητέρες τους και οι οποίες είναι φυλακισμένες. Ενώ τεράστιο είναι και το οικονομικό πλήγμα των οικογενειών.

Ένα άλλο κομμάτι που κανείς, νομίζω, δεν έχει αντιμετωπίσει στη συζήτηση, είναι το κόστος στους σωφρονιστικούς υπαλλήλους. Υπάρχουν διεθνείς μελέτες που δείχνουν ότι πλήττονται πάρα πολύ, ίσως όσο και οι φυλακισμένοι, από μετατραυματικό σύνδρομο, από αυτοκτονίες, από μείωση της επιβίωσής τους κατά 15 έτη. Πεθαίνουν, δηλαδή, κατά μέσο όρο στα 55 ή στα 60, και όχι στα 75, και φυσικά από επαγγελματική εξουθένωση. Αυτά τα συμπτώματα θα αυξηθούν με αυτό το νομοσχέδιο. Το πρόβλημα και των σωφρονιστικών υπαλλήλων και των αστυνομικών θα αυξηθεί, και το κρύβουμε κάτω από το χαλί.

Οι φυλακισμένοι νοσούν, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κάνει ανακοινώσεις για την προστασία των φυλακισμένων. Νοσούν, κυρίως, από λοιμώδη νοσήματα, βιώσαμε τον covid. Αλλά, υπάρχει τεράστια αύξηση στη φυματίωση και μάλιστα σε μορφές που δεν υπάρχουν φάρμακα. Αυτό θα πλήξει ολόκληρη την κοινωνία.

Επίσης πρόσφατα είχα καταθέσει μια επίκαιρη ερώτηση για την ψυχιατρική κλινική των γυναικείων φυλακών, που από το 2022 έχουμε νομοθετήσει, αλλά δεν έχει υλοποιηθεί. Ο υφυπουργός Υγείας δήλωσε ότι δεν έχουμε γιατρούς. Με την καινούρια αναμόρφωση μπορεί κάτι να κάνουμε στο θέμα.

Δεν έχουμε καμία ουσιαστική βοήθεια στην επανένταξη. Αν παρείχαμε στέγαση για ένα χρόνο στους ανθρώπους που αποφυλακίζονταν, θα μειώναμε το κόστος σημαντικά. Θα ήταν το μισό κόστος από τη φυλακή ενός χρόνου.

Αναγκάζουμε τους ανθρώπους σε υποτροπή. Βγαίνουν από τη φυλακή, δεν έχουν δουλειά, δεν κάνουμε τίποτε για να τους βοηθήσουμε να έχουν δουλειά. Δεν έχουν στέγαση, είναι την πρώτη, τη δεύτερη μέρα άστεγοι στις γειτονιές. Δεν έχουν τροφή, κάνουν μια μικρή παραβατικότητα, κλέβουν ψωμί (;) - υπάρχει και στη λογοτεχνία κάτι τέτοιο - και ξαναμπαίνουν στη φυλακή. Μερικοί αναζητούν να ξαναμπούν στη φυλακή για να έχουν ένα πιάτο φαΐ.

Κάνουμε μερικά πράγματα με κοινωνική εργασία, με ηλεκτρονική παρακολούθηση. Δεν αρκούν. Υπάρχουν πολλοί τρόποι και πρέπει να δουλέψουμε.

Θα κλείσω με τους ανήλικους. Τον τελευταίο χρόνο είχα δύο δραματικά αιτήματα από φυλακές ανηλίκων. Από τον Αυλώνα μας ζήτησαν στρώματα.

Από άλλη φυλακή, κοντά στο Βόλο, μας ζήτησαν φαγητό, γιατί το φαγητό που τους χορηγεί η φυλακή δεν είναι ούτε κατάλληλο ούτε επαρκές. Πώς θα αναμορφώσουμε αυτά τα παιδιά; Θα τα βοηθήσουμε να σωφρονιστούν, αν δεν τους δίνουμε ούτε φαγητό; Για να μη μιλήσουμε για το είδος της εκπαίδευσης...

Επίσης, το ελαφρυντικό για τη μετεφηβική ηλικία κατεβαίνει με το νομοσχέδιο από τα 25 στα 21 έτη. Μίλησα με τον Γιώργο Χρούσο, που είναι πανεπιστημιακός και ειδικός στην ανάπτυξη. Μού είπε ότι ο εγκέφαλος δεν ολοκληρώνεται πριν τα 27 για τα αγόρια και πριν τα 25 για τα κορίτσια. Αυτό το ελαφρυντικό πρέπει να το έχουν όλα τα παιδιά.