Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η αναθεώρηση του Συντάγματος πρέπει να ανταποκρίνεται σε δύο παραμέτρους. Η πρώτη παράμετρος συνδέεται με την κατεύθυνση που αυτή έχει, προοδευτική ή συντηρητική, διότι η αναθεώρηση δεν είναι ιδεολογικά και πολιτικά ουδέτερη, όπως εξάλλου και όλα τα πολιτικά προβλήματα αφού εξ ορισμού εμπεριέχουν διακυβεύματα.
Η δεύτερη παράμετρος συνδέεται με τις απαιτήσεις της συγκυρίας, διότι η αναθεώρηση δεν γίνεται και δεν προωθείται ποτέ εν κενώ. Η συγκυρία συνίσταται στο ότι η χώρα εξήλθε των μνημονίων και της αυστηρής εποπτείας μετά από πολλά χρόνια κρίσης και μνημονιακών πολιτικών. Συνακόλουθα, έχοντας αποκτήσει σημαντικά περιθώρια αυτονομίας, μπορεί η ίδια να χαράσσει πολιτικές που και αυτές έχουν ιδεολογικό-πολιτικό πρόσημο.
Βάσει αυτών των παραμέτρων η αναθεώρηση του Συντάγματος υπηρετεί την ανάγκη αλλαγών ενόψει κρίσιμων αποφάσεων που πρόκειται να ληφθούν τόσο στη χώρα μας όσο και στην Ευρώπη και οι οποίες θα καθορίσουν το μέλλον τους.
Θα εστιάσω, λόγω χρόνου, την τοποθέτησή μου σε τρία θέματα που προσδιορίζουν, κατά την άποψή μου, τον προοδευτικό χαρακτήρα της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ. Αφορούν στην ενίσχυση της δημοκρατίας μέσω της διεύρυνσης της λαϊκής συμμετοχής, την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους μέσω του εμπλουτισμού των κοινωνικών δικαιωμάτων και την ενίσχυση της περιφερειακής συνοχής μέσω της άσκησης συγκεκριμένων πολιτικών για τις μειονεκτικές περιοχές της χώρας, τις ορεινές και νησιωτικές.
Σήμερα η δημοκρατία, η οποία λειτουργεί υπό καθεστώς παγκοσμιοποίησης σε περιβάλλον ραγδαίων τεχνολογικών αλλαγών και συγκέντρωσης του πλούτου στα χέρια ολίγων, εμφανίζει σημάδια κόπωσης.

Αφαιρούνται διαρκώς αντικείμενα από το πεδίο της δημοκρατικής πολιτικής αντιπαράθεσης. Ταυτόχρονα, διάφορες οντότητες, όπως ενδεικτικά Ανεξάρτητες Αρχές, συχνά επιβάλλουν πολιτικές που παρουσιάζονται μάλιστα ως μονόδρομος ή ως αναγκαιότητα. Επιπλέον, αρχές που περιλαμβάνονται στο Σύνταγμα, στην πράξη εμφανίζονται κενές περιεχομένου και στερούνται ουσίας.
Η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας περιορίζεται στην εκλογή αντιπροσώπων είτε στο Κοινοβούλιο είτε σε επίπεδο περιφερειακό και δημοτικό. Και αυτό, διότι το ευρύτερο περιβάλλον δεν ευνοεί την ουσιαστική συμμετοχή του λαϊκού παράγοντα. Η νομοθετική πρωτοβουλία ανήκει στη Βουλή και κυρίως, ή μάλλον αποκλειστικά στην Κυβέρνηση, λόγω των συντεταγμένων Βουλευτών στην πλειοψηφούσα κοινοβουλευτική ομάδα.
Προτείνεται, λοιπόν, η νομοθετική πρωτοβουλία να αποδοθεί και στους πολίτες με τρόπο ώστε να αναγνωρισθεί η δυνατότητα σε εκατό χιλιάδες πολίτες που έχουν το εκλογικό δικαίωμα να υποβάλουν προτάσεις νόμου οι οποίες θα εισάγονται υποχρεωτικά στη Βουλή για συζήτηση, επεξεργασία και ψήφιση.
Με αυτόν τον τρόπο αμβλύνονται τα δομικά ελλείμματα της αντιπροσώπευσης, η συμμετοχή των πολιτών δεν περιορίζεται μόνο στα δικαιώματα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, αλλά επεκτείνεται και στην αναγνώριση συμμετοχικών δικαιωμάτων και ενισχύονται με αυτόν τον τρόπο η πολιτικοποίηση και η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά.
Η συγκεκριμένη πρόταση δεν είναι εναλλακτική της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, αλλά συμπληρωματική, αφού ενισχύεται η νομιμοποίηση της εξουσίας με την ενεργό παρέμβαση του λαϊκού παράγοντα.
Επιπρόσθετα προς την ίδια κατεύθυνση, αυτής της ενίσχυσης της λαϊκής συμμετοχής κινούνται τόσο η καθιέρωση της απλής αναλογικής ως πάγιου εκλογικού συστήματος όσο και η πρόταση για διενέργεια δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία και η πρόταση για υποχρέωση κύρωσης με δημοψήφισμα διεθνούς συνθήκης που προβλέπει η μεταβίβαση κυριαρχικών δικαιωμάτων του κράτους. Έτσι, ενδυναμώνεται θεσμικά η ίδια η Δημοκρατία και το αντιπροσωπευτικό σύστημα και αποκτά ουσιαστικό περιεχόμενο η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σε αντίστιξη προς τις ατομικές ελευθερίες, τα κοινωνικά δικαιώματα συγκροτούν ή συνιστούν σημαντικό στοιχείο του κοινωνικού κράτους. Η καθιέρωση των κοινωνικών δικαιωμάτων συνδέεται με το γεγονός ότι η κοινωνική πλειοψηφία δεν έχει πρόσβαση σε βασικά αγαθά, καθώς οι οικονομικά ισχυροί διαχειρίζονται και καρπούνται τον παραγόμενο πλούτο. Έτσι, τα κοινωνικά δικαιώματα αποτελούν την έκφραση του θεμελιώδους δικαιώματος στη ζωή του απλού, του μέσου ανθρώπου και αποσκοπούν στην εξασφάλιση κατά το δυνατόν ισότιμης συμμετοχής της κοινωνικής πλειοψηφίας στην οικονομική και κοινωνική ζωή.
Με την πρόβλεψη και αναγνώριση των κοινωνικών δικαιωμάτων κατοχυρώνονται δικαιώματα, αλλά και θεσμοί, αντικειμενικές δικαιϊκές αρχές, γι’ αυτό και απευθύνονται όχι μόνο στα άτομα και σε συλλογικές οντότητες, αλλά και στο κράτος που υποχρεούται να ενεργεί προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις και να ασκεί πολιτικές με συγκεκριμένο περιεχόμενο.
Ενδεικτικά και εν προκειμένω, ενεργοποιούνται οι χώροι της εργασίας, της κοινωνικής ασφάλισης, της εκπαίδευσης, της υγείας, αλλά κι άλλων κοινωνικών αγαθών στα οποία το κράτος νομιμοποιείται να έχει αποκλειστικό ή εν πάση περιπτώσει, τον πρώτο ή κυρίαρχο ρόλο με σκοπό την προστασία του δημοσίου συμφέροντος. Καθίσταται επιτακτική η ανάγκη να προσδοθεί στα κοινωνικά δικαιώματα νομική δεσμευτικότητα πέραν της πολιτικής διακήρυξης.
Στον πυρήνα της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ για την ενίσχυση της προστασίας των κοινωνικών δικαιωμάτων βρίσκονται σημαντικές παρεμβάσεις οι οποίες ενισχύουν τη δεσμευτικότητά τους.
Προτείνεται η συνταγματική κατοχύρωση της κρατικής εγγύησης ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για όλους μέσω καθολικών κοινωνικών υπηρεσιών και εισοδηματικών ενισχύσεων. Αυτή η προτεινόμενη πρόβλεψη στην οποία θεμελιώνεται ένα γενικό δικαίωμα στην κοινωνική πρόνοια συμπληρώνεται με αναφορά στην ειδική προστασία που πρέπει να παρέχεται στην οικογένεια, τον γάμο, τη μητρότητα, τα παιδιά, τους νέους, τους ηλικιωμένους, τα άτομα με αναπηρία και τους άπορους.
Επιπλέον, προτείνεται η θεσμική αναβάθμιση του δικαιώματος στην υγεία, η οποία αναγνωρίζεται ρητά ως κοινωνικό δικαίωμα και όχι απλά ως κρατική υποχρέωση μέριμνας από το οποίο απορρέει η υποχρέωση του κράτους να παρέχει καθολική πρόσβαση σε αποτελεσματικές παροχές υγείας.
Μέσω δε της προσθήκης της νέας διάταξης προτείνεται να κατοχυρωθεί ο δημόσιος έλεγχος βασικών κοινωνικών αγαθών, όπως το νερό, η ηλεκτρική ενέργεια και τα δίκτυα διανομής τους.

Τέλος, προτείνεται η ουσιαστική ενίσχυση των άρθρων που αφορούν την εργασία, η οποία κατά την περίοδο των μνημονιακών πολιτικών υπέστη τη μεγαλύτερη επίθεση, με αποτέλεσμα την πλήρη απορρύθμισή της.
Ειδικότερα, προτείνονται ρυθμίσεις για τους γενικούς όρους εργασίας και επιπλέον η κατοχύρωση της συλλογικής αυτονομίας των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, της προσφυγής και μονομερώς στη διαιτητική διαδικασία, της πρόβλεψης της αρχής της ευνοϊκότερης μεταχείρισης κ.λπ.
Και έρχομαι και σε κάτι τελευταίο. Είναι γνωστό ότι στη χώρα μας, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, εκτός των κοινωνικών ανισοτήτων, υφίστανται και μεγάλες περιφερειακές ανισότητες που αποτυπώνονται κυρίως στις ορεινές και νησιωτικές περιοχές. Αυτές οι μειονεκτικές περιοχές λόγω της απόστασης και της δυσχερούς πρόσβασής τους από και προς το κέντρο, της δημογραφικής γήρανσης και της εν γένει ερημοποίησής τους δεν γίνονται πάντα και εύκολα αποδέκτες των γενικών κυβερνητικών πολιτικών και χρειάζονται ιδιαίτερη μεταχείριση για να παραμείνουν ζωντανές.
Μέσω δε της μείωσης ή της εξάλειψης των περιφερειακών ανισοτήτων μπορεί να επιτευχθεί εν τέλει η ολόκληρη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξή τους. Σ’ αυτό το πλαίσιο και η πρόταση για θετικές πολιτικές περιφερειακής ανάπτυξης ειδικού χαρακτήρα. Και για την εύρυθμη και απρόσκοπτη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης στις ορεινές και νησιωτικές περιοχές επιβάλλεται η προσαρμογή τους στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και οι συνθήκες αυτών των περιοχών.

Τελειώνοντας, θέλω να επισημάνω ότι η επικράτηση των νεοφιλελεύθερων ιδεών και του νεοφιλελευθερισμού έχει οδηγήσει στην αντίληψη ότι υφίσταται μια μοναδική οικονομική πρόταση και λύση σε όλα τα επίπεδα, η οποία επενδύεται με τεχνοκρατικό μανδύα που εμφανίζεται ουδέτερος.

Σε αυτό το πλαίσιο η Αναθεώρηση του Συντάγματος παρέχει την ευκαιρία να θεσμοθετηθούν δυνατότητες εμπλουτισμού της Δημοκρατίας και της λαϊκής συμμετοχής, αναβάθμισης του κοινωνικού κράτους, διασφάλισης της περιφερειακής συνοχής.
Αυτή η προοδευτική κατεύθυνση διατρέχει την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για συνταγματική αναθεώρηση σε αντίθεση με την πρόταση των νεοφιλελεύθερων προταγμάτων της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, τη συνταγματοποίηση του νεοφιλελευθερισμού και της εκ μέρους της απόρριψης των προτάσεων που αναβαθμίζουν θεσμικά το κοινωνικό κράτος και ενισχύουν την περιφερειακή συνοχή.
Ευχαριστώ.