Χθες, Τρίτη 15/5/2018, συζητήθηκε και ψηφίστηκε στην Ολομέλεια της Βουλής το νομοσχέδιο του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής σχετικά με ζητήματα υποδοχής, φιλοξενίας και ένταξης αιτούντων άσυλο και προσφύγων, επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου, αλλά και θέματα μεταναστευτικής πολιτικής.

Το νομοσχέδιο, με το οποίο μεταξύ άλλων ενσωματώθηκαν στην ελληνική νομοθεσία δύο σχετικές Οδηγίες της ΕΕ (2013/33/ΕΕ και 2014/66/ΕΕ), εισηγήθηκε εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ ο βουλευτής Ν. Λέσβου Γιώργος Πάλλης με την ακόλουθη τοποθέτηση:

«Το προσφυγικό ζήτημα έρχεται πρώτο στην πολιτική ατζέντα και όχι μόνο στη χώρα μας. Οι ανθρώπινες ροές μεταβάλλονται. Αυτό είναι το εύφλεκτο πλαίσιο μέσα στο οποίο διεξάγεται ο διάλογος για το παρόν νομοσχέδιο. Όλα είναι κατεπείγοντα. Όλα πρέπει να γίνουν άμεσα.

Με το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου προτείνεται η θέσπιση μέτρων στον τομέα της διεθνούς προστασίας και της μετανάστευσης. Δυο Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μεταφέρονται στην ελληνική έννομη τάξη. Με γνώμονα πάντα πανανθρώπινες αξίες και γενικές αρχές της διεθνούς έννομης τάξης τροποποιούνται θεσμοί και διαδικασίες.

Κατανοώ απολύτως το γεγονός ότι όλοι περιμένουν από αυτό το νομοσχέδιο να φέρει τα δραστικά μέτρα που θα έχουν άμεσα αποτελέσματα για την εξομάλυνση της κατάστασης που ραγδαία εξελίσσεται τους τελευταίους μήνες.

Πως θα μπορούσε όμως ένα νομοσχέδιο να σταματήσει τις προσφυγικές ροές από τη γείτονα χώρα; Πως θα μπορούσε ένα νομοσχέδιο να σταματήσει τον πόλεμο, τις πολιτικές διώξεις, την φτώχεια και την ανέχεια; Πως θα μπορούσε ένα νομοσχέδιο να πείσει τα κράτη μέλη της ΕΕ να μοιραστούν το βάρος και να επιδείξουν την αλληλεγγύη;

Διότι αυτή είναι η πραγματικότητα που μας πνίγει σήμερα. Αναγνωρίζω ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να λύσει μια εξίσωση με πολλούς αγνώστους και ελάχιστες σταθερές. Αφήνω λοιπόν με εμπιστοσύνη στα κυβερνητικά στελέχη τη διαχείριση των αγνώστων παραγόντων είτε στα ανατολικά είτε στα δυτικά της χώρας. Αναλαμβάνω όμως την ευθύνη ως μέλος του κοινοβουλίου για το τι γίνεται εντός των συνόρων μας.

Τις τελευταίες εβδομάδες πετύχαμε έναν εποικοδομητικό διάλογο, μέσα από τον οποίο προέκυψαν πολλές βελτιώσεις και αλλαγές στο αρχικό νομοσχέδιο. Αρκετές προτάσεις συναδέλφων υιοθετήθηκαν. Άλλες απορρίφθηκαν. Κοντολογίς, η αρμόδια Επιτροπή έκανε ουσιαστική δουλειά. Στοχευμένα και με νηφαλιότητα.

Ξεκινάω λοιπόν, με τα βασικά. Θεωρώ ότι όλα τα δημοκρατικά κόμματα συμφωνούν ότι καμία ρύθμιση δεν πρέπει να συγκρούεται με τη διεθνή έννομη τάξη. Στο πλαίσιο αυτό, οι αρχές της αλληλεγγύης, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της μη επαναπροώθησης και του μείζονος συμφέροντος του παιδιού και της ενότητας της οικογένειας, είναι ο μπούσουλάς μας. Μέσα από αυτό το πρίσμα βλέπουμε κάθε άρθρο, κάθε αντιπρόταση, κάθε άποψη. Όσο κι αν κάποια κράτη επιλέγουν να επιδεικνύουν την κυριαρχία τους καταπατώντας το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο! Η Ελλάδα δεν θα διολισθήσει… Είμαστε ξεκάθαροι στη βούλησή μας να παραμείνουμε πιστοί στις θεμελιώδεις ανθρωπιστικές αρχές.

• Δεν βουλιάζουμε βάρκες.
• Δεν κλειδώνουμε ανθρώπους σε κέντρα υποδοχής.
• Δεν στερούμε το δικαίωμα ασύλου στους δικαιούχους αιτούντες.
• Δεν πετροβολούμε παιδιά σε πλατείες.

Αντί αυτών των πρακτικών, το σχέδιο νόμου επενδύει:

1. στην ενίσχυση του καθεστώτος προστασίας ευάλωτων προσώπων με ειδικές ανάγκες, όπως είναι οι ανήλικοι, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, οι γυναίκες και οι οικογένειες, τα θύματα βασανιστηρίων ή άλλων πράξεων βίας, και

2. στη βελτίωση και την επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου.
Στο πρώτο μέρος περιέχονται μία σειρά διατάξεων και εγγυήσεων για τους αιτούντες άσυλο που αφορούν στην ενημέρωση, τη μέριμνα για την οικογενειακή ενότητα, την εκπαίδευση, την απασχόληση, την επαγγελματική κατάρτιση, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τις υλικές συνθήκες υποδοχής. Θέτει, δηλαδή, τις βασικές αρχές για την υποδοχή και συνεπακόλουθα την ουσιαστική ένταξη των αιτούντων άσυλο στη χώρα μας. Πολλές από τις κατευθύνσεις που δίνει η Οδηγία του 2013 έχουν ήδη δρομολογηθεί ή δρομολογούνται από το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής και τα συναρμόδια Υπουργεία:

• Ο Ν. 4375/2016 κατοχυρώνει τα δικαιώματα των κρατουμένων αιτούντων ασύλου και το δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά εργασίας.
• Από το 2016, ξεκίνησε το ολοκληρωμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης για τα προσφυγόπουλα. Συνεχώς βελτιώνεται και διευρύνεται.
• Επίσης, ήδη χορηγείται ΑΜΚΑ στους αιτούντες άσυλο για απρόσκοπτη πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και δωρεάν πρόσβαση στο εθνικό σύστημα υγείας.
• Η διανομή έντυπου ενημερωτικού υλικού ξεκίνησε ήδη με το εικονογραφημένο φυλλάδιο για τους ασυνόδευτους ανηλίκους.

Στο Τρίτο και το Τέταρτο Μέρος του Σχεδίου Νόμου, αφιερώθηκε το μεγαλύτερο μέρος των συζητήσεών μας στην αρμόδια Επιτροπή, λόγω της σύγκρουσης που εκ των πραγμάτων δημιουργείται μεταξύ της επιτάχυνσης των διαδικασιών ασύλου και της διασφάλισης των δικαιωμάτων των αιτούντων.

Αγαπητοί συνάδελφοι, η λήψη αποφάσεων στην πολιτική εμπεριέχει αναπόφευκτα μια πάλη. Μια πάλη που εμπεριέχει πρακτικά, πολιτικά και ηθικά διλήμματα.

Έχουμε τη Συνθήκη της Γενεύης και τα Πρωτόκολλα για το καθεστώς προσφύγων, έχουμε τις Συνθήκες και το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένω-σης, έχουμε το Δουβλίνο ΙΙΙ, έχουμε την Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας και το Σχέδιο Δράσης για την υλοποίησή της. Δεσμεύεται η Ελλάδα από όλα αυτά; Η απάντηση είναι ναι. Μπορεί η Ελλάδα να υπαναχωρήσει; Να καταπατήσει συμβάσεις και συμφωνίες; Η απάντηση είναι και πάλι ναι. Είμαστε κυρίαρχο κράτος. Έχουμε και ασκούμε πρωτογενή εξουσία. Η δυνατότητα ανάληψης διεθνών δεσμεύσεων αποτελεί επακόλουθο της κυριαρχίας ενός κράτους. Εάν δεν θέλουμε, δεν τηρούμε τίποτα. Δείτε τις ΗΠΑ. Μπαίνουν, βγαίνουν και απέχουν από τις διεθνείς συμβάσεις, κατά πως τους βολεύει. Θα μπορούσαμε να το κάνουμε και εμείς. Είναι όμως αυτό που επιθυμούμε; Είναι αυτό που συμφέρει την Ελλάδα; Να πούμε αύριο ότι αποχωρούμε από την Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας. Τόσο απλά. Να πούμε ότι λόγω των εκτάκτων συνθηκών, δεν θα ακολουθήσουμε το πλάνο που συμφωνήθηκε με την ΕΕ. Σε ένα ασταθές διεθνές περιβάλλον, με οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές ανισότητες, η νομική ισότητα μεταξύ των κρατών είναι το μοναδικό αντίβαρο. Η υποστήριξη της διεθνούς νομιμότητας είναι μονόδρομος για την Ελλάδα.

Άρα:
• Δεν επαναπροωθούμε, δεν επιστρέφουμε στην Τουρκία αιτούντες άσυλο, μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας εξέτασης του αιτήματός τους.
• Τηρούμε τον γεωγραφικό περιορισμό, που έχει σαφώς επιβληθεί με το Σχέδιο Δράσης για την υλοποίηση της Κοινής Δήλωσης, μέχρι νεωτέρας.
• Επιταχύνουμε τις διαδικασίες εξέτασης αιτημάτων ασύλου, ώστε να απεγκλωβίζονται οι πρόσφυγες, οι ευάλωτες ομάδες και οι μη δικαιούχοι διεθνούς προστασίας.
• Φροντίζουμε για την ένταξη των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία.
Μέσα από το δεύτερο μισό του νομοσχεδίου, το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής προτείνει συγκεκριμένες δράσεις:

• διατηρείται η ποιότητα της διαδικασίας σε πρώτο βαθμό, διότι αυτή μας προστατεύει από τις μετέπειτα μακροχρόνιες διαδικασίες προσφυγών.
• αυξάνεται το υφιστάμενο προσωπικό με τη δημιουργία νέων οργανικών θέσεων και διευκολύνονται οι μετατάξεις από άλλες δημόσιες υπηρεσίες.
• με μέτρα όπως η υπερωριακή απασχόληση, η απλοποίηση της διαδικασίας διορισμών, οι έλεγχοι παραγωγικότητας και η επαναλειτουργία των παλαιότερων Επιτροπών Προσφυγών, ενισχύεται η παραγωγικότητα και η αποτελεσματικότητα των οργάνων για το άσυλο,
• η διαδικασία μεταγενέστερων αιτήσεων αυστηροποιείται,
• προβλέπονται εναλλακτικοί τρόποι επίδοσης των αποφάσεων επί αιτήσεων ασύλου, στην περίπτωση που δεν θα μπορεί να βρεθεί ο ίδιος ο αιτών ώστε να του επιδοθεί αυτοπροσώπως,
• επιταχύνεται η δικαστική διαδικασία, όσο είναι δυνατό, χωρίς να επηρεάζονται οι προθεσμίες προσφυγής σε αυτή από τους αιτούντες.
Ιδιαιτέρως σημαντικό είναι τέλος, ότι οι καταγεγραμμένες ζημίες που υπέστησαν περιουσίες στη Λέσβο και τη Χίο, οι οποίες οφείλονται σε πράξεις προσφύγων ή μεταναστών αποζημιώνονται από πιστώσεις του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Οι αρμόδιοι δήμοι θα επιχορηγηθούν με τα αντίστοιχα ποσά, ώστε στη συνέχεια να τα καταβάλλουν στους δικαιούχους. Εν τω μεταξύ, το Υπουργείο διατύπωσε την πρόθεσή του να καθιερωθεί διαρκής μηχανισμός αποζημιώσεων.

Ως προς τη διαδικασία μετανάστευσης ξεχωρίζουν:

• Η εναρμόνιση του μεταναστευτικού κώδικα με το νέο πλαίσιο που διαμορφώθηκε μετά την ψήφιση συμφώνου συμβίωσης.
• Η απλούστευση της διαδικασίας έκδοσης άδειας διαμονής για «εξαιρετικούς λόγους». Ενώ, οι εκκρεμείς αιτήσεις θα εξεταστούν όπως προβλεπόταν, εφαρμόζοντας παράλληλα την απλοποιημένη διαδικασία όπου είναι εφικτό.
• Ένα πάγιο αίτημα των κοινοτήτων μεταναστών ικανοποιείται για τα ασφαλιστικά δικαιώματα ενηλίκων τέκνων μεταναστών που σπουδάζουν στην Ελλάδα. Αποκαθίσταται μια αδικία, ώστε να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τους ημεδαπούς φοιτητές ως προς την ασφάλισή τους. Μέλημά μας είναι η ισότητα όλων των ανθρώπων που διαβιούν εντός της χώρας μας.

Με το Δεύτερο Μέρος του Σχεδίου Νόμου, μεταφέρεται στην ελληνική νομοθεσία η Οδηγία 2014/66/ΕΕ. Στην περίπτωση αυτή αναφερόμαστε στις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών, στο πλαίσιο ενδοεταιρικής μετάθεσης.

Διευκολύνεται η είσοδος στην Ένωση διευθυντικών στελεχών, ειδικευμένων υπαλλήλων και ασκούμενων πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, από τρίτες χώρες. Μιλάμε για μεταθέσεις από εταιρείες εκτός της ΕΕ σε οντότητες που ανήκουν σε αυτές και είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα ή σε άλλα κράτη μέλη. Με τη μεταφορά δεξιοτήτων, γνώσεων, τεχνολογίας και τεχνογνωσίας, αυξάνονται τα περιθώρια ανάπτυξης μιας οικονομίας που βασίζεται στη γνώση και την καινοτομία. Σε αυτή τη λογική τροποποιείται ο Ν. 4251/2014, ο Μεταναστευτικός Κώδικας. Απλουστεύεται η διαδικασία εισδοχής των μετατιθεμένων. Καθιερώνονται εργασιακά, ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα. Προσδιορίζεται το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης. Καθιερώνεται τίτλος διαμονής με δικαίωμα εργασίας και ανώτερη διάρκεια διαμονής εντός ΕΕ. Επίσης, θεσπίζονται αυστηρά μέτρα τόσο για τον μετατιθέμενο όσο και για την οντότητα υποδοχής, σε περίπτωση μη τήρησης του παρόντος νόμου και του ελληνικού φορολογικού, ασφαλιστικού και εργατικού δικαίου.

Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για καθεστώς προσωρινής μετανάστευσης. Η χώρα μας διατηρεί το δικαίωμα καθορισμού των όγκων εισδοχής, ενώ η λειτουργία του καθεστώτος τελεί υπό την Αρχή της προτίμησης των πολιτών της Ένωσης.

Αγαπητοί συνάδελφοι, οι Οδηγίες που μεταφέρουμε στην ελληνική έννομη τάξη σήμερα, αφορούν την επιδιωκόμενη Κοινή Πολιτική Ασύλου και την Κοινή Μεταναστευτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως κράτος μέλος που υποδέχεται μεγάλο μέρος των προσφυγικών ροών, η Ελλάδα οφείλει να συνδράμει στην κατεύθυνση αυτή, με τη στάση της και τις πρακτικές που εφαρμόζει. Την ίδια στιγμή που άλλοι εταίροι επιλέγουν το δρόμο του απομονωτισμού και της εσωστρέφειας, τα κλειστά σύνορα και τον αποκλεισμό, εμείς οφείλουμε να αποδείξουμε ότι η αλληλεγγύη και η συνεργασία, ο ανθρωπισμός και η νομιμότητα είναι μονόδρομος. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο το οποίο εισηγούμαι σήμερα στην ολομέλεια εκτιμώ ότι είναι η απάντησή μας.»