Στις Επιτροπές «Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων» και «Γυναικών και Ισότητας» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συζητείται από προχθές, 1/12/2014, πρόταση της Κομισιόν για απόφαση του Ε.Κ. και του Συμβουλίου για τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας ενίσχυσης της συνεργασίας των κρατών μελών στην πρόληψη και την αποτροπή της αδήλωτης εργασίας (COM(2014)0221). Η ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Κωνσταντίνα Κούνεβα παρενέβη στη συζήτηση, τόσο ως μέλος της Επιτροπής Απασχόλησης και σκιώδης εισηγήτρια της Ομάδας της Ευρωπαϊκής Αριστεράς επί του θέματος, όσο και ως εισηγήτρια της Επιτροπής Γυναικών και Ισότητας.

Στο κείμενο που ακολουθεί παρατίθενται τα βασικά στοιχεία τόσο της παρέμβασης στην Επιτροπή Απασχόλησης όσο και της γνωμοδότησης της Κ. Κούνεβα εκ μέρους της Επιτροπής Γυναικών, με στόχο η προτεινόμενη Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για την αδήλωτη εργασία να είναι ουσιαστική και όχι προσχηματική. Ίσως μερικά σημεία φανούν «τεχνικά», αλλά ταυτοχρόνως είναι χρήσιμα, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η Ελλάδα- ήδη πρωταθλήτρια της ανεργίας- μπορεί να αποτελεί, δυστυχώς, και πρωταθλήτρια της αδήλωτης εργασίας.

«-    Χρειαζόμαστε ένα άλλο ορισμό της αδήλωτης εργασίας. Δεν αρκεί ο ορισμός του 1998. Ο ορισμός πρέπει να περιγράφει τα σύγχρονα φαινόμενα και τα πολλά πρόσωπα της αδήλωτης εργασίας. Λόγω των διοικητικών μέτρων που επιβάλουν κάποια κράτη μέλη σε εργοδότες και επιχειρήσεις που απασχολούν αδήλωτους εργαζόμενους, αντιμετωπίζουμε φαινόμενα της «μερικής αδήλωτης εργασίας». Δηλαδή, κάποιοι εργοδότες δηλώνουν μεν τους εργαζόμενούς τους, αλλά το κάνουν αποκρύπτοντας ώρες εργασίας ή χωρίς να αποτυπώνουν πλήρως το πραγματικό καθεστώς απασχόλησής και ασφάλισής τους. Αυτό «βελτιώνει» πλασματικά τους εθνικούς δείκτες αδήλωτης εργασίας. Έτσι, κυβερνήσεις όπως η ελληνική επιχαίρουν για μείωση της ανασφάλιστης εργασίας, όταν είναι προφανές ότι απλώς οι εργοδότες και πάλι δηλώνουν τη μισή αλήθεια.

-  Πρέπει να πάμε ένα βήμα παραπέρα από την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Δε θέλουμε μόνο την καταγραφή και την πρόληψη του προβλήματος, αλλά πρέπει να βοηθήσουμε και στη μετατροπή της παράνομης εργασίας σε νόμιμη και καταγεγραμμένη εργασία.

-    Πρέπει να είναι υποχρεωτική η  συμμετοχή των κρατών-μελών στην Πλατφόρμα. Γιατί αν είμαστε αποφασισμένοι να καταπολεμήσουμε το φαινόμενο δεν πρέπει να αφήσουμε περιθώρια για κοινωνικό ντάμπιγκ μεταξύ των χωρών .

-    Ο συντονιστής των εθνικών δράσεων για την αδήλωτη εργασία που προτείνεται να διοριστεί από κάθε κράτος δεν είναι απαραίτητο να είναι κυβερνητικός αξιωματούχος, αλλά πρόσωπο με ενδεδειγμένη εμπειρία και αποδοχή .

-    Τα κράτη μέλη πρέπει να αντιμετωπίζουν με ενιαίο τρόπο τις εταιρείες που χρησιμοποιούν αδήλωτη εργασία. Δεν πρέπει να αφήνονται περιθώρια εκμετάλλευσης μιας ευνοϊκότερης νομοθεσίας για τους παραβάτες».

Ως εισηγήτρια της Γνωμοδότησης της Επιτροπής Ισότητας και Δικαιωμάτων των Γυναικών η Κωνσταντίνα Κούνεβα έκανε ιδιαίτερες επισημάνσεις για τη γυναικεία διάσταση του προβλήματος και εισηγήθηκε σειρά τροπολογιών στην πρόταση της Κομισιόν για την αδήλωτη εργασία, μεταξύ των οποίων οι παρακάτω:

« - Το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας αφορά σε μεγάλο βαθμό τις γυναίκες που είναι τα συχνότερα θύματα αδήλωτης εργασίας όσον αφορά τη δουλειά στο σπίτι και τη φροντίδα των ηλικιωμένων.

-    Η οικιακή εργασία και η εργασία στον τομέα της περίθαλψης είναι συχνά ανεξέλεγκτη διότι συνήθως δεν θεωρείται κανονική απασχόληση και εκτελείται από γυναίκες. Η ανταλλαγή καλών παραδειγμάτων και πρακτικών, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας, θα μπορούσε να είναι σημαντική γι’ αυτήν την ομάδα των αδήλωτα εργαζομένων.

-    Προτείνεται να έχει ρόλο, να συμμετέχει και να λαμβάνονται υπόψη οι θέσεις του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων. Η πρότασή βασίζεται στο γεγονός ότι οι περισσότεροι από τους εργαζόμενους που απασχολούνται με τακτικές αδήλωτης εργασίας είναι γυναίκες. Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν πολύ συχνά πρόβλημα όταν διεκδικούν τυπικές θέσεις εργασίας. Αναγκάζονται να δεχθούν θέσεις αδήλωτης και επισφαλούς εργασίας για να επιβιώσουν και για μπορούν να μεγαλώσουν, έστω και με περιορισμένα μέσα, τα παιδιά τους. Η συμμετοχή του Ινστιτούτου στην Πλατφόρμα διασφαλίζει πως θα λαμβάνεται υπόψη και οι ειδικές πτυχές του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας όταν αφορά τις γυναίκες.

-    Η καλύτερη εσωτερική οργάνωση της Ευρωπαϊκή Πλατφόρμας μπορεί να γίνει με θεματικές ομάδες εργασίας. Για παράδειγμα, η εργασία σε ιδιωτικά νοικοκυριά, συμπεριλαμβανομένων των οικιακών υπηρεσιών όπως ο καθαρισμός ή η φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων, γίνεται από γυναίκες. Η εργασία αυτή συχνά δεν ελέγχεται ή δεν μπορεί να ελεγχθεί και τα αποτελέσματα αυτής της έλλειψης ελέγχου να έχουν επιπτώσεις ακόμα και στην κοινωνική τους ασφάλιση. Με τις ομάδες εργασίας η πλατφόρμα θα μπορέσει καλύτερα να εξετάσει τους λόγους που οδηγούν εργαζόμενους να στρέφονται σε θέσεις αδήλωτης εργασίας. Και τα κράτη μέλη, με τη σειρά τους, θα μπορέσουν να συζητήσουν και να συντάξουν στοχευμένες πολιτικές και μέτρα για να αντιμετωπίσουν καλύτερα το φαινόμενο σε κάθε περίπτωση.

-    Υπενθυμίζουμε πως το "φύλο" πρέπει να θεωρηθεί αυτοτελές κριτήριο αξιολόγησης του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας. Στην πραγματικότητα, η αγορά εργασίας στις χώρες της ΕΕ είναι διαχωρισμένη με βάση το φύλο. Γυναίκες απασχολούνται συχνά σε θέσεις εργασίας που δεν είναι μόνο αδήλωτες, αλλά και μικρότερης διάρκειας, με λιγότερες ώρες εργασίας, και με ελάχιστη αμοιβή. Αυτό δεν επιτρέπει σε αυτές τις γυναίκες να είναι οικονομικά ανεξάρτητες. Λίγα στοιχεία είναι, ωστόσο, διαθέσιμα για να υποστηριχθούν πολιτικές που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν αυτό το ζήτημα, ενώ υπάρχει και τεράστια έλλειψη στοιχείων σχετικά με τη θέση των γυναικών μεταναστριών».