Η ελληνική πολιτεία, η Δημοκρατία η κοινωνία και οι πολίτες, ζουν εδώ και καιρό μιαν βασανιστική δοκιμασία ιστορικών διαστάσεων, που αλλάζει καθοριστικά την ίδια την ύπαρξη τους, το παρόν και το μέλλον.

Τα κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηριστικά, με τα οποία άρχισε η μεταπολίτευση το 1974 έχουν παραμορφωθεί καθώς έχουν καταπλακωθεί από προσχώσεις παλαιοπολιτικών καταλοίπων και μεταπολιτευτικών φερτών υλικών. Aλλά και γιατί έχουν εκφυλιστικά αλλοιωθεί από τον ιδιοτελή επικοινωνιακό και πολιτευτικό παραγοντισμό, γύρω από τα χρηματιστήρια της εξουσίας και τα ανταλλακτήρια της διαπλοκής. Η σημερινή κατάσταση της χώρας, απʼ τη Μεταπολίτευση στην Επιτήρηση, από το Δημοκρατικό Σύνταγμα στο παρασύνταγμα των μνημονίων και του ιδιότυπου καθεστώτος έκτακτης ανάγκης, θυμίζει όσα περιγράφει ο Νίκος Γκάτσος στην «Ελλαδογραφία του» για την δημοκρατία που γίνεται δημοπρασία.

Το κεντρικό πολιτικό πρόβλημα και στη διάρκεια της εικοσαετίας και σήμερα παραμένει το αναξιόπιστο πολιτικό σύστημα και τα διαβρωμένα θεσμικά συστατικά του, που πρέπει ουσιαστικά να παραμεριστούν από τα νέα κομματικά και πολιτικά, θεσμικά και στρατηγικά εργαλεία για την Ελλάδα και τη Δημοκρατία του 21ου αιώνα. Τα κοινωνικά υποκείμενα και οι κοινωνικές συλλογικότητες, που μπορούν να αναδείξουν το νέο θεσμικό και προγραμματικό πλαίσιο, πρέπει να λειτουργούν εσωτερικά και να δρουν στο δημόσιο χώρο, με εντελώς διαφορετικό τρόπο από τον παραδεδομένο τρόπο του κομματισμού και της παραταξιοποίησης των κοινωνικών χώρων, του διχαστικού ανταγωνισμού και του δημαγωγικού λαϊκισμού.

Ένα ξεχαρβαλωμένο πολιτικό σκηνικό, πάνω σʼ ένα ρημαγμένο κοινωνικό πεδίο, μέσα σʼ ένα δυσώδη και σκωληκόβρωτο δημόσιο βίο, αυτή είναι η κατάσταση της σημερινής Ελλάδας, που παρά ταύτα πεισματικά εξακολουθεί να διαθέτει δυνάμεις ανανέωσης και δημιουργίας, ασυναγώνιστα συγκριτικά πλεονεκτήματα ανάπτυξης και συλλογικής προόδου, αλλά και αντίστασης στην εκποίηση των υπαρχόντων της, στην ταπείνωση της ύπαρξής της και στην αλλοίωση της ταυτότητάς της, ως χώρα αποικία χρέους. Είναι αυτονόητο και δραστικά αναγκαίο να συνειδητοποιηθεί ότι δεν πρέπει να αναπαλαιωθούν και μεταγγιστούν, στους νέους πολιτικούς καιρούς, όλα εκείνα τα πολιτικά και δομικά αίτια, που προκάλεσαν την εκφυλιστική αποσύνθεση της μεταπολίτευσης.

Οι τρεις αναθεωρήσεις του Συντάγματος του 1975, το 1986, το 2001 και 2006, καθώς και οι νομοθετικές πρωτοβουλίες των Κυβερνήσεων προωθήθηκαν για την διευκόλυνση των κατεστημένων λειτουργιών του πελατειακού κομματικού συστήματος και δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στις καινούριες συνθήκες της ελληνικής πραγματικότητας, ως μέρος της ευρωπαϊκής πραγματικότητας, ούτε στα σύγχρονα προβλήματα διακυβέρνησης, ελέγχων, διαχείρισης, και προστασίας των δημοσίων αγαθών, εθνικής στρατηγικής κι ανάπτυξης, σε συνθήκες μεταλλαγμένης δημοκρατίας από την διαπλοκή εξωθεσμικών κέντρων και μέσων επικοινωνίας, κομματοκρατίας και διαφθοράς.

Αυτό, άλλωστε, που αποκαλούμε κρίση του πολιτικού συστήματος δεν είναι μια αναπόφευκτη κρίση εξουσίας και κυβερνητικής αποτυχίας, αλλά μια συνολική και έντονη εκφυλιστική αλλοίωση της ίδιας της κοινωνικής και πολιτικής, της συνταγματικής και θεσμικής δομής της Ελληνικής Δημοκρατίας. Δεν είναι μόνον η οικονομική καταβαράρθρωση  και η κοινωνική βαρβαρότητα της σκοτεινής ύφεσης και ανεργίας. Χρεοκοπούν όλοι οι τομείς του λεγόμενου πολιτειακού κεφαλαίου, του πνευματικού και ηθικού, του πολιτικού και θεσμικού, του παραγωγικού και πολιτισμικού, που έχουν καίρια σημασία για τη συνοχή, την ταυτότητα και την προοπτική προοδευτικής ανασυγκρότησης.

Είναι τραγικό με απρόβλεπτες συνέπειες ότι σήμερα, στην οριακή δοκιμασία των πάντων, που συγκροτούν πατρίδα, κοινωνία και δημοκρατία, το πολιτικό σύστημα που οδήγησε την Ελλάδα στην παρακμή, επιμένει να διαχειρίζεται, με τον ίδιο στερεότυπο τρόπο αυτήν την παρακμή. Κυριαρχεί η επικοινωνιακή, διαχειριστική, παραπολιτική και παραθεσμική πρακτική, ώστε να μην λειτουργούν κατά το Σύνταγμα ούτε η Κυβέρνηση ούτε η Βουλή ούτε η Προεδρεία της Δημοκρατίας.

Το συλλογικό ζητούμενο είναι ο διαφορετικός πολιτικός λόγος, γυμνός και κοφτερός, αλλά και ο διαφορετικός τρόπος άσκησης της πολιτικής, διαμόρφωσης της αλληλεγγύης, ανάδειξης της συλλογικότητας και της ριζοσπαστικής παρέμβασης, που θα στηρίζει την κοινωνία και θα την ανασυγκροτεί.

Η πολιτική είναι ιστορικός σχεδιασμός για τα μέλλον, διαμορφωτική παρέμβαση, με προγράμματα και αρχές, για να γίνει καλύτερη η πραγματικότητα. Δημοκρατία δεν είναι μόνο η εκλογή βουλευτών, η ανάδειξη κυβερνήσεων, η ανάληψη αξιωμάτων και η υπαλληλοποίηση κομματικών στελεχών. Η Ελλάδα είναι κάτι περισσότερο από τις κομματικές ιστορίες κάτι ουσιαστικότερο από το χρονολόγιο των εκλογών και των γεγονότων, κάτι πολυτιμότερο από τις μυθιστορίες για τους αρχηγούς, τους δελφίνους και τους μανδαρίνους στα εναλλασσόμενα και παγιωμένα συστήματα εξουσίας.

Αυτή τη στιγμή που στην πατρίδα μας γίνεται κοινωνικός και πολιτικός σεισμός, από τον τελευταίο εκλεγμένο εκπρόσωπο μέχρι τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όλοι μπορούν να ασκήσουν τη δυναμική της άμεσης παρέμβασης, για να διαμορφώσουν μια νέα αντίληψη συλλογικής πολιτικής αποστολής και προοπτικής, έξω από αιχμαλωσίες και δουλείες δικομματικών συσχετισμών και παρασκηνίων. Η συζήτηση δεν πρέπει να είναι θεωρητική. Η γενίκευση υπεραπλουστεύει, αποπροσανατολίζει και συγκαλύπτει. Επιβάλλεται να γίνουν, με αυστηρό τρόπο, οι αναγκαίες διευκρινίσεις: Δεν είμαστε όλοι ίδιοι, μέσα στο ίδιο σακί. Δεν έχουμε όλοι τις ίδιες ευθύνες.  Δεν λέγαμε τα ίδια πράγματα ούτε όλοι θέλαμε τα ίδια τις προηγούμενες δεκαετίες. Δεν λειτουργήσαμε όλοι με τον ίδιο τρόπο. Δεν είναι δυνατόν κανείς να μην λογοδοτεί για τίποτε και οι ηγεσίες της αποτυχίας να αυτοαναγορεύονται σε καθοδηγητές σωτηρίας. Έχει τεράστια ηθική και κοινωνική απήχηση το τι λέει ο καθένας σήμερα και πώς αναλαμβάνει τις ευθύνες για το τι έλεγε και έπραττε χθες. Αυτό είναι το πρόβλημα της Ελληνικής πολιτικής ευθύνης, μακριά από θεατρινισμούς ανέξοδης αυτοκριτικής και δημαγωγίες περί κρίσης.

Όσο καταιγιστικές είναι οι εξελίξεις, τόσο δραστικοί πρέπει να είναι και οι διαρθρωτικοί, θεσμικοί και πολιτικοί μετασχηματισμοί.

Επειδή πια ο δημόσιος βίος πορεύεται με το νόμο της αδράνειας πρέπει αποφασιστικά να ανοίξει ο δρόμος για μια ευρεία και αναθεωρητική διαδικασία στα όρια της συντακτικής εθνοσυνέλευσης όπως θα λέγαμε άλλοτε.