Στον πρώτο συνεταιρισμό της σύγχρονης εποχής, στην «Κοινή συντροφιά» των Αμπελακίων Λάρισας το 1780, αλλά και στον οραματιστή της συνεταιριστικής ιδέας, δολοφονηθέντα από τσιφλικάδες Μαρίνο Αντύπα, που οδήγησε στην ίδρυση των πρώτων αγροτικών συλλόγων στη Θεσσαλία, στο Κιλελέρ και τελικά στις απαλλοτριώσεις των τσιφλικιών, αναφέρθηκε η βουλευτής Λάρισας του ΣΥΡΙΖΑ Ηρώ Διώτη, στο πλαίσιο της συζήτησης του ν/σ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, στην Ολομέλεια της Βουλής.

«Είναι πολύ σημαντικό εργαλείο οι Συνεταιρισμοί, για τους αγρότες και πολύ περισσότερο εν μέσω κρίσης, είναι ίσως από τα λίγα εργαλεία που έχουν για να επιβιώσουν» τόνισε, προσθέτοντας ότι «στη ζοφερή κατάσταση που τα πάντα ρυθμίζουν οι αόρατες αγορές, οι Συνεταιρισμοί είναι οικονομικοί και κοινωνικοί θεσμοί που μπορούν να λειτουργήσουν ως δίχτυ προστασίας για τους αγρότες και να τους εξασφαλίσουν εισόδημα, ακριβώς γιατί έχουν και κοινωνικό χαρακτήρα και δημοκρατία στις διαδικασίες».

Η βουλευτής ανέφερε τον ορισμό του συνεταιρισμού «όπως διατυπώθηκε και στο συνέδριο της Διεθνούς Συνεταιριστικής Ένωσης στο Μάντσεστερ το 1995, ως αυτόνομη ένωση προσώπων, που συγκροτείται εθελοντικά για την αντιμετώπιση των κοινών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών αναγκών και επιδιώξεών τους δια μέσου μιας συνιδιόκτητης και δημοκρατικά διοικούμενης επιχείρησης», επισημαίνοντας τη διαμετρικά αντίθετη λογική που διέπει το ΥΠΑΑΤ, η οποία «απογυμνώνει τον Συνεταιρισμό από τον φιλοσοφικό και τον κοινωνικό του ρόλο, του αποδίδει τις δικές του αξίες, του ατομισμού και της αγοράς».

Επέρριψε, δε, μεγάλες ευθύνες στις κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ που «έκαναν τους συνεταιρισμούς τσιφλίκια, με αποτέλεσμα σήμερα η ιδέα του Συνεταιρισμού να είναι πλήρως απαξιωμένη», καθώς και στα «συλλογικά όργανα των αγροτών, ΠΑΣΕΓΕΣ και ΓΕΣΑΣΕ, που από όργανα προάσπισης των συμφερόντων των παραγωγών, έχουν μετατραπεί σε κομματικές κοιτίδες, σε ευθεία σύνδεση με το Υπουργείο», αναφέροντας ως πρόσφατο παράδειγμα το φετινό «παιχνίδι» με τις δηλώσεις ΟΣΔΕ και την αποβολή πολλών ΕΑΣ από το σύστημα.

«Η απαξίωση βέβαια βοηθάει και τα συμφέροντα του νεοφιλελευθερισμού να επικρατήσουν και τελικά βοηθάει να συνεχίσουν οι μεσάζοντες και οι αγορές να κλέβουν το αγροτικό εισόδημα» επεσήμανε, προσθέτοντας ότι «η κυριαρχία των νόμων της αγοράς μαζί με τις αντιαγροτικές πολιτικές που εφάρμοσαν διαχρονικά οι κυβερνήσεις, παρέδωσαν την αγροτική παραγωγή στην κερδοσκοπική ασυδοσία του εμποροβιομηχανικού κεφαλαίου και την ανυπαρξία κάθε ουσιαστικού ελέγχου στις τιμές, στις εισαγωγές και στην ποιότητα των προϊόντων και τροφίμων».

«Για μας είναι τεράστιας σημασίας η αναγέννηση του συνεταιριστικού κινήματος όχι μόνο στον αγροτικό χώρο αλλά σε όλη την οικονομία και η θεμελίωσή του σε νέες βάσεις» τόνισε, φέροντας ως παράδειγμα την αναγέννηση της Αργεντινής, μετά την κατάληψη των εργοστασίων και την ανασυγκρότηση των επιχειρήσεων από τους εργάτες το 2001, εφιστώντας παράλληλα την προσοχή του ΥΠΑΑΤ στους γυναικείους συνεταιρισμούς.

Τέλος, αναφερόμενη στο 2012 που προκηρύχθηκε ως Διεθνές Έτος Συνεταιρισμών από τα Ηνωμένα Έθνη, τόνισε ότι «το ΥΠΑΑΤ, με το παρόν ν/σ, δείχνει ότι κλείνει μάτια και αφτιά στο διεθνές γίγνεσθαι και στις παγκόσμιες επιταγές».

Το πλήρες κείμενο της ομιλίας της βουλευτή, είναι το ακόλουθο:

Αγαπητοί συνάδελφοι και συναδέλφισσες έχω πολλούς λόγους να με ενδιαφέρει αυτό το νομοσχέδιο και το μέλλον των Συνεταιρισμών στη χώρα. Πέρα από το πολιτικό ενδιαφέρον της αριστεράς για τα συμφέροντα του αγροτικού κόσμου, ζω και εκλέγομαι σε μια περιοχή που έχει πρωτοστατήσει σε αγώνες γύρω από αυτά τα ζητήματα. Αγώνες ιστορικής σημασίας για τον αγροτικό κόσμο ΚΑΙ την ιστορία του Συνεταιριστικού κινήματος.

Καταρχήν ο πρώτος συνεταιρισμός της νεώτερης και σύγχρονης εποχής, ο λεγόμενος «Κοινή Συντροφιά», δημιουργήθηκε στα Αμπελάκια της Λάρισας το 1780 και περιλάμβανε 22 χωριά, με το χαρακτηριστικό ότι συνεταιρίστηκαν γαιοκτήμονες μαζί με εργάτες γης και τεχνίτες, με εργαζόμενους αποκλειστικά από τα μέλη του συνεταιρισμού, και άνθησε για πάρα πολλά χρόνια μέχρι που διαλύθηκε εξαιτίας οικονομικών λόγων, όπως η υψηλή φορολογία στους κατοίκους από τον Αλή Πασά αλλά και η πτώχευση της τράπεζας της Βιέννης, όπου ο συνεταιρισμός είχε τα περισσότερα κεφάλαιά του. Φυσικά κάθε ομοιότητα με σήμερα είναι φανταστική.

Στην συνέχεια ακολούθησαν οι αγώνες των αρχών του εικοστού αιώνα, όπου ο οραματιστής της συνεταιριστικής ιδέας και δολοφονημένος από τσιφλικάδες, Μαρίνος Αντύπας έλεγε: «Είμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα, φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως. Πιστεύω ως Παντοκράτορα, ποιητή ορατών τε και αοράτων, την εργασίαν, και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης, την Ελευθερία, την Ισότητα και την Αδελφότητα», και κατόπιν η ίδρυση των πρώτων Αγροτικών Συλλόγων σε Λάρισα, Τρίκαλα, Καρδίτσα που οδήγησαν στο Κιλελέρ και τελικά κάποτε στις απαλλοτριώσεις των τσιφλικιών.

ΤΑ αναφέρω όλα αυτά, διότι έχουν σχέση με το θέμα μας, και διότι είμαι περήφανη για αυτή την ιστορία του τόπου μου αλλά επίσης και γιατί καλό είναι να διδασκόμαστε από την ιστορία που έχει αποδείξει πάμπολλες φορές πως η ισχύς βρίσκεται εν τη ενώσει και πως οι εξουσίες πάντα είχαν τους ίδιους στόχους.

Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό εργαλείο οι Συνεταιρισμοί, ούτως ή άλλως για τους αγρότες και πολύ περισσότερο εν μέσω κρίσης, είναι ίσως από τα λίγα εργαλεία, αν όχι το μόνο, για να επιβιώσουν.

Διότι αγαπητοί συνάδελφοι και συναδέλφισσες, απέναντι σε αυτή τη ζοφερή κατάσταση που τα πάντα τα ρυθμίζουν οι αόρατες αγορές, οι τράπεζες δηλαδή και το κεφάλαιο για να λέμε τα ονόματά τους, οι Συνεταιρισμοί είναι οικονομικοί αλλά και κοινωνικοί θεσμοί που μπορούν να λειτουργήσουν ως δίχτυ προστασίας για τους αγρότες και να τους εξασφαλίσουν εισόδημα, ακριβώς γιατί έχουν και κοινωνικό χαρακτήρα και δημοκρατία στις διαδικασίες. Όπως διατυπώθηκε και στο συνέδριο της Διεθνούς Συνεταιριστικής Ένωσης στο Μάντσεστερ το Σεπτέμβριο του 1995:

«Συνεταιρισμός είναι μια αυτόνομη ένωση προσώπων, που συγκροτείται εθελοντικά για την αντιμετώπιση των κοινών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών αναγκών και επιδιώξεών τους δια μέσου μιας συνιδιόκτητης και δημοκρατικά διοικούμενης επιχείρησης».. Είναι αυτό λοιπόν ο συνεταιρισμός, και δεν είναι αυτό που διαβάζουμε στο site της κυβέρνησης «…επίκεντρο ο ανεξάρτητος και αυθύπαρκτος αγρότης, και… οι συνεταιρισμοί ως εύρωστες και ανταγωνιστικές επιχειρήσεις». Διότι αυτή η διατύπωση, και λογική που σας διέπει, απογυμνώνει φυσικά τον Συνεταιρισμό από τον φιλοσοφικό και τον κοινωνικό του ρόλο. Του αποδίδεται τις δικές σας αξίες, του ατομισμού και της αγοράς. Και φυσικά δημοκρατία σημαίνει, ένα μέλος μια ψήφος και όχι ένα μέλος πολλές ψήφοι όπως εσείς λέτε στο νομοσχέδιο.

Σύμφωνα, για να συνεχίσω, με τη διατύπωση του Μάντσεστερ: «Οι συνεταιρισμοί στηρίζονται στις αξίες της αυτοβοήθειας, της αυτευθύνης, της δημοκρατίας, της ισότητας, της ισοτιμίας και της αλληλεγγύης…».

Φυσικά όπως καταλαβαίνετε, τόση ώρα δεν μιλάμε και δε μιλάω για την πραγματικότητα των συνεταιρισμών σήμερα στην Ελλάδα, αλλά για αυτό που ξεκίνησε, για αυτό που θα έπρεπε να είναι, για την ιδέα του συνεταιρίζεσθαι. Στην Ελλάδα φρόντισαν οι γνωστές κυβερνήσεις, του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, να κάνουν και εκεί πελατεία, τσιφλίκια και κακοδιαχείριση και να διασύρουν τόσο πολύ την ιδέα του Συνεταιρισμού που σήμερα να είναι πλήρως απαξιωμένη από τον Αγροτικό Κόσμο, ενώ θα έπρεπε να είναι δική τους υπόθεση.

Ευθύνες σε αυτό βέβαια, για να μην ξεχνιόμαστε, φέρουν και τα συλλογικά όργανα των αγροτών, ΠΑΣΕΓΕΣ και ΓΕΣΑΣΕ, που από όργανα προάσπισης των συμφερόντων των παραγωγών, έχουν μετατραπεί σε κομματικές κοιτίδες, που βρίσκονται σε ευθεία σύνδεση με το Υπουργείο και την εκάστοτε πολιτική του ηγεσία. Μικροσκοπιμότητες και προσωπικά συμφέροντα εξυπηρετούν, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, αυτές οι οργανώσεις, χαρατσώνοντας άγρια του αγρότες. Και δε νομίζω ότι έχει ξεχάσει κανένας από τους παραγωγούς των νομών Λάρισας, Κοζάνης, Κεφαλληνίας τι παιχνίδι παίχτηκε στην πλάτη του, με τις δηλώσεις ΟΣΔΕ, που η ΠΑΣΕΓΕΣ ξαφνικά θυμήθηκε να νοιαστεί για την προάσπιση των οικονομικών τους συμφερόντων από τις κακές ΕΑΣ, πετώντας τις τελευταίες εκτός συστήματος. Και ο μόνος τελικά χαμένος θα ήταν ο αγρότης, που κινδύνεψε να μείνει εκτός επιδοτήσεων, λόγω αυτής της επίπλαστης κόντρας.

Η απαξίωση βέβαια βοηθάει και τα συμφέροντα και τις ιδέες του νεοφιλελευθερισμού να επικρατήσουν και τελικά βοηθάει να συνεχίσουν οι μεσάζοντες και οι αγορές να κλέβουν το αγροτικό εισόδημα. Γιʼ αυτό χρειάζεται να γίνουν αυτό που πρέπει και όχι φυσικά να διαλυθούν και να καταλήξουν μόνο εμπορικές επιχειρήσεις με κάποια καινούρια πελατεία κομματική.

Γιατί κύριε Υπουργέ η ελληνική γεωργία βρίσκεται σε κρίση που επιδρά σε όλες τις πλευρές της κοινωνικής και οικονομικής ζωής της υπαίθρου και συνολικά του τόπου μας με μια από τις βασικές αιτίες το δυσμενές περιβάλλον που διαμορφώθηκε από τις διαδοχικές μεταρρυθμίσεις της ΚΑΠ με αποκορύφωμα αυτή του 2003 και την διαρκή υποταγή της στις ρυθμίσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Η κυριαρχία των νόμων της αγοράς μαζί με τις αντιαγροτικές πολιτικές που εφάρμοσαν οι κυβερνήσεις τόσο της ΝΔ όσο και του ΠΑΣΟΚ επί δεκαετίες, παρέδωσαν την αγροτική παραγωγή στην κερδοσκοπική ασυδοσία του εμποροβιομηχανικού κεφαλαίου και την ανυπαρξία κάθε ουσιαστικού ελέγχου στις τιμές, στις εισαγωγές και στην ποιότητα των προϊόντων και τροφίμων. Οι Συνεταιρισμοί ποτέ δεν ενισχύθηκαν με τον τρόπο που θα έπρεπε αλλά ενισχύθηκαν πάντα με τρόπο πελατειακό, με χάρες σε ημέτερους και με φοβερά χρέη, πλην εξαιρέσεων.

Έτσι, όπως προείπα εκφυλίστηκε και απαξιώθηκε και η Συνεταιριστική ιδέα.

Για μας είναι τεράστιας σημασίας η αναγέννηση του συνεταιριστικού κινήματος όχι μόνο στον αγροτικό χώρο αλλά σε όλη την οικονομία και η θεμελίωσή του σε νέες βάσεις, διότι επαναλαμβάνουμε είναι εργαλείο για τους αγρότες να αντισταθούν στην κρίση, τους μεσάζοντες και τις αγορές. Και φυσικά είναι κυρίως στο χέρι τους και σε κανένα απολύτως νόμο, που μπορεί να φέρει το εκάστοτε Υπουργείο, να στηρίξουν πάλι κοινές προσπάθειες που θα τις ελέγχουν και θα τις διοικούν οι ίδιοι προς όφελός τους.

Την τραγική χρόνια της κατάρρευσης της Αργεντινής αγαπητοί συνάδελφοι, το 2001, χιλιάδες εργάτες όταν τα αφεντικά τους εξαφανίστηκαν μαζί με τον πρόεδρο της χώρας, αποφάσισαν να καταλάβουν εργοστάσια και να ανασυγκροτήσουν επιχειρήσεις. Έτσι, σύμφωνα με μία έρευνα του πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες, σήμερα στην Αργεντινή λειτουργούν 205 ανακτημένες συνεταιριστικές επιχειρήσεις που απασχολούν συνολικά 9362 ανθρώπους. Από υφαντουργίες και μεταλλουργίες μέχρι εταιρείες γραφικών τεχνών και ξενοδοχεία. Με αυτά και με δίκτυα διακίνησης των δικών τους αγροτικών προϊόντων, που δημιούργησαν μόνοι τους, σώθηκε κόσμος από την πείνα στην Αργεντινή. Και αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα. Υπάρχουν πολλά τέτοια που ποτέ στην Ελλάδα δε θα πιστεύαμε ότι μας αφορούν.

Πριν κλείσω, θα ήθελα να πω δύο τελευταία πράγματα: θέλω να κάνω μνεία και στη φεμινιστική διάσταση των συνεταιρισμών καθώς έβγαλαν τις γυναίκες της υπαίθρου από τα νοικοκυριά τους και τις έκαναν πολύ ενεργές και επιτυχημένες στους γυναικείους συνεταιρισμούς που έφτιαξαν οι οποίοι είναι συλλογικά αλλά και αναπτυξιακά κύτταρα για τις τοπικές κοινωνίες. Οφείλετε λοιπόν κύριε Υπουργέ να τους ενισχύσετε και να μην αφήνετε στο απυρόβλητο τα οξύτατα προβλήματα τρόπου φορολόγησης των μελών τους, της κοινωνικής τους ασφάλισης, της χρηματοδότησης και της εκπροσώπησης τους στα θεσμικά όργανα.

Κλείνοντας, θέλω να πω τα εξής: η 64η Σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών ύστερα από σχετική πρόταση του Γενικού Γραμματέα Μπαν Κι Μουν προκήρυξε το 2012 ως Διεθνές Έτος Συνεταιρισμών. Η πρόταση του Γ.Γ. βασίστηκε στην έκθεση του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας «Απαντήσεις για την Παγκόσμια Οικονομική Κρίση – Η Ανθεκτικότητα του Συνεταιριστικού Επιχειρηματικού Μοντέλου σε Περιόδους Κρίσης». Σε αυτή την έκθεση, αναδεικνύεται ότι σήμερα όπως και στο παρελθόν, οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις σώζουν τον κόσμο από κοινωνικοοικονομικές κρίσεις και ότι ως μοντέλο δε δημιουργεί κοινωνικοοικονομικές κρίσεις. Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης αντίθετα, με το νομοσχέδιο που συζητάμε, δείχνει ότι κλείνει μάτια και αφτιά στο διεθνές γίγνεσθαι και στις παγκόσμιες επιταγές.