Δείτε τα βίντεο της 1ης μέρας των εργασιών της Β Πανελλαδικής Σύσκεψης

Αγαπητές συντρόφισσες και σύντροφοι,

Πριν από 13 μήνες η α΄ Πανελλαδική Σύσκεψη έδωσε την εντολή στη Γραμματεία να προχωρήσει στην παραπέρα επεξεργασία μιας προοδευτικής αριστερής λύσης στο πολιτικό πρόβλημα της χώρας  και στο βάθαιμα των προγραμματικών επεξεργασιών του ΣΥΡΙΖΑ με τη διαμόρφωση ενός πολιτικού σχεδίου που θα συνδέει τη εναλλακτική πολιτική μας πρόταση με το στρατηγικό μας στόχο, το σοσιαλισμό. Με δυό λόγια να προχωρήσουμε στη διαμόρφωση μέσα από τις ευρύτερες συλλογικές διαδικασίες του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ. Κι αυτό κάναμε. Όχι εύκολα. Όχι χωρίς δυσκολίες. Όχι χωρίς αντιπαραθέσεις. Όμως τελικά τα καταφέραμε. Το σχέδιο Προγράμματος που έχετε στα χέρια σας συζητήθηκε ήδη στις νομαρχιακές, τις τοπικές και κλαδικές συνελεύσεις, καθώς και σε θεματικές επιτροπές.

Το κείμενο αυτό που έρχεται στη Σύσκεψη με ευθύνη της Γραμματείας μετά από πρόταση της Επιτροπής Προγράμματος, είναι πράγματι αποτέλεσμα μιας μεγάλης συλλογικής προσπάθειας των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ.  Στη διαμόρφωσή του συνέβαλαν οι εκατοντάδες σύντροφοι και συντρόφισσες των ομάδων εργασίας και  των θεματικών επιτροπών. Η «συμβολή του ΣΥΝ για το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ», το σημαντικό, όσο και ογκώδες αυτό κείμενο,  οι παρατηρήσεις, αλλά και οι αντιρρήσεις  συνιστωσών συνέβαλαν καθοριστικά και δημιουργικά στην τελική σύνθεση.

Με το πρόγραμμα αυτό δεν ισχυριζόμαστε ότι ανακαλύψαμε τις λύσεις για τα μεγάλα στρατηγικά ζητήματα της Αριστεράς και των κοινωνικών κινημάτων. Κάνουμε όμως ένα αποφασιστικό προωθητικό βήμα δέσμευσης όλων μας, το οποίο έχει τεράστια σημασία για τον ΣΥΡΙΖΑ.

Πρώτον γιατί η ενότητα του ΣΥΡΙΖΑ δεν περιορίζεται μόνο στην άρνηση του νεοφιλελευθερισμού και του δικομματισμού αλλά αποχτά νέο  περιεχόμενο με τη διαμόρφωση θετικού εναλλακτικού   πολιτικού σχεδίου, που μπορεί να αποτελέσει τη βάση μιας νέας αγωνιστικής πολιτικής και κινηματικής συσπείρωσης για μεγάλες αλλαγές στην προοπτική του σοσιαλισμού.

Δεύτερο γιατί το Πρόγραμμα δεν είναι προϊόν σχεδιαστικών φαντασιώσεων, αλλά αποτυπώνει την συλλογική προσπάθεια κατανόησης των αντικειμενικών τάσεων της κοινωνικής πραγματικότητας και διατυπώνει προτάσεις και στόχους ώριμων αλλαγών που μπορούν να υποστηριχθούν και να κατακτηθούν από ευρύτατες πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις.

Τρίτο γιατί με το πρόγραμμα επιδιώκουμε να συνδέσουμε το προοδευτικό πολιτικό κίνημα των εργαζομένων με τους κοινωνικούς αγώνες σ΄ ένα ενιαίο ρεύμα αντίστασης, διεκδίκησης και πολιτικής προοπτικής. Σ ΄ένα ρεύμα που θα απελευθερώσει την αυτενέργεια των εργαζόμενων απ΄ τα ζητήματα της καθημερινότητας  μέχρι την μεγάλη πολιτική.

Τέταρτο γιατί στο επίκεντρο των προγραμματικών θέσεων βρίσκεται ο εργαζόμενος άνθρωπος και οι ανάγκες του. Και αυτό αποτελεί την βασική εγγύηση ότι ο ΣΥΡΙΖΑ  θα κινείται και θα δρα με γνώμονα αποκλειστικά τα συμφέροντα των εργαζομένων.

Ίσως ορισμένοι να διερωτηθούν: Μήπως είναι νωρίς; Ή, ακόμα, μήπως δεν είναι τώρα η ώρα, εν μέσω κρίσης,  να καταλήξουμε σ΄ ένα προγραμματικό κείμενο;

Δεν είναι νωρίς, σύντροφοι, κάθε άλλο! Γιατί δεν επιδιώκουμε  ένα πρόγραμμα για την ιστορία. Θέλουμε ένα πρόγραμμα για τις ανάγκες του κινήματος, για τις ανάγκες του ΣΥΡΙΖΑ. Ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι μπορεί να έχει ελλείψεις, παραλήψεις ακόμα και λάθη. Αυτό δεν πρέπει να μας τρομάζει. Ιδιαίτερα σ ΄ότι αφορά το δεύτερο μέρος του προγράμματος, τις θέσεις δηλαδή για τα μεγάλα προβλήματα των εργαζομένων και της χώρας, είναι αυτονόητο ότι θα βρίσκονται υπό διαρκή έλεγχο και επεξεργασία. Αλλά και το κυρίως πρόγραμμα, η εναλλακτική μας πρόταση, δεν είναι  δόγμα. 

Ούτε είναι σωστή η αντίληψη ότι εν μέσω κρίσης είναι πολυτέλεια να διαμορφώνουμε πρόγραμμα προοπτικής.  Πράγματι, η συζήτηση για τις προγραμματικές θέσεις μας γίνεται σε μια περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη για τους εργαζόμενους και τον τόπο. Η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια σφραγίζουν την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων. 

Όμως ακριβώς σε τέτοιες συνθήκες, τα «15 σημεία», οι άμεσοι στόχοι πάλης μας, δεν είναι αρκετά. Τώρα ακριβώς είναι η ώρα  η ριζοσπαστική αριστερά να διατυπώσει με τον πιο καθαρό και κατηγορηματικό τρόπο τις θέσεις της όχι μόνο για το σήμερα αλλά και για το αύριο του λαού και του τόπου.

Εμείς θεωρούμε ότι απέναντι στη δημοκοπία της δήθεν υπεύθυνης πολιτικής συμπεριφοράς πραγματικά υπεύθυνη συμπεριφορά είναι να καταγγελθούν αποφασιστικά οι πολιτικές και οι αντιλήψεις που οδήγησαν στη σημερινή κρίση.

Να αποδοθούν οι ευθύνες στις πολιτικές δυνάμεις του δικομματισμού, που υπηρέτησαν  πιστά τις καταστροφικές για τους εργαζόμενους και τη χώρα νεοφιλελεύθερες πολιτικές.

Αυτοί εκχώρησαν τη δημόσια περιουσία, το δημόσιο πλούτο σε μια μικρή ομάδα τραπεζιτών, που ακόμα και σήμερα στις συνθήκες της μεγάλης κρίσης δεν εμφανίζουν ζημίες αλλά μείωση κερδών.

Αυτοί είναι, που αντί να ενισχύσουν το εισόδημα των  εργαζομένων, την αύξηση της απασχόλησης, και να βοηθήσουν τους αγρότες και   τις μικρές επιχειρήσεις να σταθούν στα πόδια τους, διοχετεύουν  δισεκατομμύρια στις τράπεζες. Και για ποιο λόγο;

Για να συνεχίζουν να απομυζούν  και το τελευταίο ευρώ των δανειοληπτών…

Για να συνεχίσουν να στραγγαλίζουν τη ρευστότητα και να οδηγούν την πραγματική οικονομία, πριν απʼ  όλα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σε ασφυξία…

Είναι φανερό ότι χρειάζεται νʼ  αποδείξουμε ότι αυτοί που προκάλεσαν την κρίση είναι οι πλέον ακατάλληλοι για να οδηγήσουν στο ξεπέρασμα της έτσι ώστε να μη φορτωθούν τα βάρη γι΄ αυτό και πάλι οι εργαζόμενοι.

Γι΄ αυτό ως ριζοσπαστική  Αριστερά έχουμε υποχρέωση  να προβάλουμε τη δική μας εναλλακτική πολιτική.

Κι αυτό προσπαθούμε να κάνουμε με το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, που κατατέθηκε για συζήτηση.

Στο επίκεντρο των προγραμματικών επεξεργασιών δε μπορεί λοιπόν παρά να βρίσκεται το ζήτημα της κρίσης.

Έχουμε αναλύσει συστηματικά το πώς και γιατί η χρηματοπιστωτική κρίση που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ το 2006 έχει μετατραπεί σε παγκόσμια οικονομική κρίση, σε γενικευμένη δομική κρίση του καπιταλισμού.

Καπιταλισμός και  κρίση  είναι σχέση αιτίου και  αποτελέσματος.  Το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα γεννάει τις κρίσεις. Η παραγωγή στον καπιταλισμό δεν αναπτύσσεται  σύμφωνα με τις ανάγκες της κοινωνίας και με σκοπό να τις ικανοποιεί,  αλλά με κριτήριο τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Τίποτα δεν παράγεται αν δεν υπάρχουν κάποιοι  να το αγοράσουν στην κατάλληλη τιμή.

Η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, ενώ αρχικά θεωρήθηκε ως προϋπόθεση για την απρόσκοπτη ανάπτυξη και επέκταση του καπιταλισμού, στην πραγματικότητα ξεσκέπασε τις ρωγμές και τις αντιφάσεις στο εσωτερικό του καπιταλιστικού κόσμου, που είχαν συγκαλυφθεί απ΄ τον ψυχρό πόλεμο.

Μετά την δεκαετία του ΄70,  στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης πολιτικής  της πλήρους απελευθέρωσης των αγορών και της ιδιωτικοποίησης των πάντων, το  κεφάλαιο   εισέβαλε  ορμητικά στη σφαίρα των δημόσιων συλλογικών αγαθών σε πρωτοφανές εύρος και βάθος.

Μετέτρεψε έτσι και τις πιο στοιχειώδεις  ανάγκες των εργαζομένων σε αντικείμενο άγριας κερδοσκοπίας,  με αποτέλεσμα μια τεράστια αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου  σε βάρος  της εργασίας  και μια πρωτοφανή συρρίκνωση του δημόσιου τομέα και των δημόσιων συλλογικών αγαθών. 

Η κατάσταση αυτή, με κυρίαρχα χαρακτηριστικά τις ακραίες μορφές κοινωνικής πόλωσης, τις πολεμικές επεμβάσεις και τις  περιβαλλοντικές κρίσεις και καταστροφές με μεταβαλλόμενη τη θερμοκρασία του πλανήτη, διαμορφώθηκε σε συνθήκες  ανατροπής των όρων  της ταξικής πάλης υπέρ του κεφαλαίου και σε βάρος της εργατικής τάξης και των άλλων εργαζόμενων τάξεων σ΄ όλο τον κόσμο.

Πιο συγκεκριμένα:

α)  Απ΄ τις αρχές της δεκαετίας του ΄80 και μετά είχαμε μια σοβαρής κάμψη του εργατικού κινήματος στην Ευρώπη, 

β) οι σοσιαλιστικές ιδέες  υποχώρησαν  απότομα ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και 

γ) η επιρροή των νεοσυντηρητικών ιδεολογημάτων και των ιδεών του νεοφιλελευθερισμού βρήκαν  πρόσφορο έδαφος σε ευρύτατες κοινωνικές δυνάμεις, ακόμα και σε τμήματα της αριστεράς. 

Γνωρίζουμε ότι η κρίση έχει πλήξει όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναδεικνύοντας το πλήρες αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει το νεοφιλελεύθερο μοντέλο, που θεσμοποιήθηκε με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και τις μετέπειτα συνθήκες.

Έχει όμως ιδιαίτερη σημασία να υπογραμμίσουμε πρώτον ότι η επιβολή στις χώρες μέλη της Ε.Ε. των νεοφιλελεύθερων  δογμάτων επιβλήθηκε από απ΄ τις κυρίαρχες πολιτικές  δυνάμεις που διαμόρφωσαν την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, δηλαδή την ευρωπα¨κή σοσιαλδημοκρατία και την ευρωπαϊκή δεξιά και δεύτερο ότι παρά την κρίση συνεχίζουν στην ίδια γραμμή.

Έτσι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι κυβερνήσεις των χωρών της Ε.Ε. εφαρμόζουν ακραία αντεργατικά προγράμματα. Προωθούν αυταρχικά μέτρα για να αντιμετωπίσουν την ογκούμενη δυσαρέσκεια των εργαζομένων και γενικά επιχειρούν με κάθε τρόπο αφενός να φορτώσουν τα βάρη της κρίσης στους εργαζόμενους και αφετέρου να διασφαλίσουν τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου.

Η κρίση στη χώρα μας μπορεί να έχει μεγαλύτερο βάθος και διάρκεια από ό,τι σε άλλες χώρες. Γιατί εκτός απ΄ το ότι, όπως και οι άλλες χώρες μέλη της Ε.Ε., υιοθέτησε πλήρως το σαθρό και ευάλωτο σε βαθιές κρίσεις νεοφιλελεύθερο μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο στηρίχθηκε σε ένα διαρκώς διευρυνόμενο  δανεισμό του δημοσίου, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων σε πρωτοφανή επίπεδα, η  οικονομική δομή της είναι ευάλωτη και για τους παρακάτω λόγους:

 α) Η παραγωγική  της βάση της ελληνικής οικονομίας είναι ισχνή και τα διαρθρωτικά της ελλείμματα τεράστια καθώς στηρίχθηκε σε τομείς όπως από ο τουρισμός, η ναυτιλία και η οικοδομή, κλάδοι που πλήττονται πρώτοι και με ιδιαίτερη ένταση απ΄ την κρίση. 

β) Το πιο ισχυρό τμήμα του ελληνικού κεφαλαίου, οι τράπεζες, αλλά και άλλες μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις, με την επέκτασή τους στα Βαλκάνια, τη νοτιοανατολική Ευρώπη είναι εκτεθειμένες στην κρίση, που σ΄ αυτές τις περιοχές εκδηλώνεται με ιδιαίτερα βίαιο τρόπο.   

Δυο δρόμοι υπάρχουν, μιλώντας σχηματικά, για την έξοδο απ΄ την κρίση. Ο πρώτος είναι η διέξοδος  απ΄ τα πάνω, με γνώμονα τα συμφέροντα του κεφαλαίου και με ακόμα μεγαλύτερη αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου σε όφελος του. Ο δεύτερος είναι η αντιμετώπιση της  κρίσης απ΄ τα κάτω και αριστερά σε όφελος των άμεσων συμφερόντων και του μέλλοντος των εργαζομένων. Οι κυρίαρχες δυνάμεις, διαθέτοντας στο μεγάλο κεφάλαιο «πακέτα» δεκάδων δις που προέρχονται από τη φορολογία κυρίως της μισθωτής εργασίας και καταφεύγοντας για πρώτη φορά τόσο μαζικά στην εφαρμογή όλης της γκάμας των εργασιακών σχέσεων που προέκυψαν μέσω της ελαστικοποίησης της εργασίας, πιέζουν για λύσεις που προετοιμάζουν μια νέα φάση κοινωνικής και πολιτιστικής οπισθοδρόμησης. Ενώ ευνοούν και αξιοποιούν τις εκρήξεις της τυφλής και καταστροφικής βίας και της τρομοκρατίας, ενισχύοντας παράλληλα τον κρατικό αυταρχισμό.

Για την αριστερά, αντίθετα, ο δρόμος είναι συγκεκριμένος και σαφής. Στο Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ περιγράφουμε τη φιλοσοφία και τα βασικά στοιχεία της εναλλακτικής  μας πρότασης. Εμείς μιλάμε για την προτεραιότητα των κοινωνικών αναγκών έναντι του κέρδους. Προτείνουμε μια προοπτική διεξόδου από την κρίση που θα απαντά στα συγκεκριμένα προβλήματα που μπαίνουν κάθε φορά διεκδικώντας άμεσα μέτρα αντιμετώπισης των συνεπειών της υπέρ των εργαζόμενων στο πλαίσιο ενός γενικότερου πολιτικού σχέδιου. Και με όρους που θα αντιτίθενται τόσο στις προσπάθειες ενίσχυσης των νεοφιλελεύθερων ιδεολογημάτων και πολιτικών, όσο και στις προσπάθειες ανασυγκρότησης του καπιταλιστικού συστήματος συνολικότερα.

Δηλαδή με όρους που τελικά θα αμφισβητούν το πλαίσιο του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.

Γι΄ αυτό η πρόταση της Αριστεράς δεν μπορεί να αρκείται σε διορθωτικές προτάσεις στα μέτρα και τις μορφές παρέμβασης που προωθούν οι κυρίαρχες δυνάμεις του κεφαλαίου.  

Ούτε να αξιώνει μόνο τη διεύρυνση του κράτους, που δήθεν θα «ρυθμίσει» ή θα «εξυγιάνει» τις δυνάμεις της αγοράς και θα καταστήσει τον καπιταλισμό «ηθικότερο».

Ο ΣΥΡΙΖΑ και η Αριστερά, με σαφή οριοθέτηση από λογικές κεντροαριστεράς και συνδιαχείρισης του συστήματος, οφείλει να συγκροτεί τον εαυτό της,

Α) ως ισχυρή δύναμη πολύμορφης κοινωνικής και πολιτικής αντίστασης και

Β) ως πόλο επεξεργασίας και προβολής πειστικών εναλλακτικών προτάσεων και πολιτικής, που θα συμβάλουν στη συγκρότηση μιας νέας πολιτικής και κοινωνικής πλειοψηφίας, που θα δρα σε όφελος των συμφερόντων των εργαζομένων και των πλατιών λαϊκών στρωμάτων. 

Γι΄ αυτό η πρόταση της Αριστεράς οφείλει να απαντήσει συγκεκριμένα σε όλα τα ζητήματα που αφορούν στην κρίση ανοίγοντας, ταυτόχρονα, τη συζήτηση για τις αλλαγές στο κράτος και για την προοπτική  μιας διαφορετικής  οργάνωσης της κοινωνίας.

Αυτές οι απαιτήσεις σήμερα γίνονται επιτακτικές επειδή η κρίση που βιώνουμε δείχνει με τον πιο σαφή και ξεκάθαρο τρόπο, ότι οι προηγμένες καπιταλιστικές οικονομίες έχουν εξαντλήσει για το προβλέψιμο μέλλον την ικανότητά τους να επιβιώνουν χωρίς να συμπιέζουν διαρκώς τις συνθήκες ζωής και εργασίας των πληθυσμών τους. Και στις πιο αναπτυγμένες μορφές του ο καπιταλισμός δεν μπορεί πια να αποφέρει και κέρδος και βελτιούμενες συνθήκες ζωής και εργασίας.

Η διαπίστωση αυτή πρακτικά σημαίνει ότι:

Πρώτον,   κεντρική σημασία στο πρόγραμμά μας πρέπει να έχουν οι στόχοι που  συμβάλουν  στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης και στη βελτίωση της ζωής των εργαζομένων,

Δεύτερο,  είναι αναγκαίο  να κατανοήσουμε  και να αναγνωρίσουμε τα όρια του καπιταλισμού και τις προοπτικές του κινήματός μας.

Αν συμφωνούμε ότι το μοναδικό όριο στον καπιταλισμό είναι η διατήρηση της εκμετάλλευσης, η διατήρηση του κέρδους,   μολονότι σήμερα πρέπει να δώσουμε άμεση προτεραιότητα στην πάλη για την αντιμετώπιση των άμεσων συνεπειών της κρίσης για τους εργαζόμενους,  ως  βασικό και μακροπρόθεσμο θεωρητικό καθήκον για την αριστερά  παραμένει η ανάγκη να σκεφτεί γύρω απ΄την δυνατότητα εναλλακτικών μηχανισμών για τη ρύθμιση της κοινωνικής παραγωγής και της οργάνωσης της κοινωνίας.   

Να αναζητήσει πειστικές απαντήσεις σε συγκεκριμένα αλλά και θεμελιώδη ζητήματα  όπως: Η παραγωγή και η διανομή του πλούτου, η κατανάλωση, η προστασία του περιβάλλοντος, η παραγωγή της γνώσης προς όφελος της κοινωνίας. Ο δημόσιος χώρος και τα συλλογικά αγαθά. Η διαφύλαξη της ατομικότητας και της ιδιαιτερότητας,  η κοινωνική χειραφέτηση. Η οργάνωση της δημοκρατίας και των θεσμών.  Η ολόπλευρη συμμετοχή των ίδιων των εργαζομένων στη διαμόρφωση του τρόπου ζωής τους κ.α.

Βέβαια σήμερα, σʼ  αυτή την πολύ δύσκολη περίοδο, απαιτείται σημαντική  ανάπτυξη του κινήματος διεθνώς αλλά και γενικότερες θεωρητικές επεξεργασίες για να μπορέσουμε να υλοποιήσουμε τόσο σημαντικούς στόχους.

Όμως δεν πρέπει  η αριστερά,  στο όνομα των όποιων δυσκολιών, να αφήσει για το απώτερο μέλλον το όραμα μιας κοινωνίας που θʼ  απελευθερώνει τον άνθρωπο και να συναινέσει με οποιοδήποτε τρόπο στο τρομακτικό χάος πλήρους εμπορευματοποίησης όλων των ανθρώπινων και κοινωνικών σχέσεων, που εμφανίζεται ως ο σύγχρονος κόσμος.

Για όλους αυτούς τους λόγους στο σχέδιο προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ κεντρική θέση έχει η πρόταση μας για την αντιμετώπιση της κρίσης, «η απάντηση της αριστεράς   στην κρίση», όπως επιγράφεται.

Πρόκειται για ένα γενικότερο πολιτικό σχέδιο, που αποσκοπεί να δώσει  μια αριστερή απάντηση στην κρίση, αλλά και αναδείξει την προτεραιότητα των κοινωνικών αναγκών απέναντι στη λογική της ιδιοτέλειας του  κέρδους, που δεν είναι ελάττωμα των ανθρώπων γενικά, αλλά εγγενές ελάττωμα που γεννά ξανά και ξανά το ίδιο το σύστημα.  

Πρόκειται για ένα πολιτικό σχέδιο μεγάλων αλλαγών, μεταρρυθμίσεων και μετασχηματισμών στην κατεύθυνση του σοσιαλισμού.

Ένα τέτοιας σημασίας και περιεχομένου  πολιτικό σχέδιο, προϋποθέτει, μέσα απ΄ την ανάπτυξη αγώνων και κινημάτων, 

την αλλαγή των σημερινών συσχετισμών στο πολιτικό και κοινωνικό πεδίο, που  θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια πολιτική εναλλακτική πρόταση  όπως αυτή περιγράφεται στο σχέδιο προγράμματος.

Στις συνθήκες της κρίσης μπορεί, όχι αυθόρμητα αλλά μέσω αποφασιστικής αγωνιστικής πολιτικής παρέμβασης της Αριστεράς, να γίνεται ευρύτερα κατανοητό ότι η διακυβέρνηση της χώρας δεν μπορεί να συνεχίζει να παραμένει υπόθεση εναλλαγής στην εξουσία των κομμάτων του δικομματισμού.

Τα κόμματα αυτά,  Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ,  που κυβερνούν  δεκαετίες κι έχουν οδηγήσει τη χώρα στη σημερινή κατάσταση, παρά τις επιμέρους διαφορές τους, σε βασικά ζητήματα έχουν ταυτόσημες ή παραπλήσιες  θέσεις.

Κατά συνέπεια η αναδιάταξη του πολιτικού τοπίου σε προοδευτική αριστερή κατεύθυνση, έχει επείγοντα χαρακτήρα. Αγωνιζόμαστε μέσα από μια αποφασιστική ενδυνάμωση των πολιτικών και κοινωνικών αγώνων να ανατραπούν οι υπάρχοντες και να διαμορφωθούν νέοι συσχετισμοί δύναμης. Που θα οδηγήσουν σε μια  νέα πολιτική και κοινωνική πλειοψηφία για μια αριστερή διακυβέρνηση με πυρήνα τις δυνάμεις της Ριζοσπαστικής Αριστεράς. Μιας κυβέρνησης που θα στηρίζεται στην πολιτική συμμαχία αριστερών, κομμουνιστικών, αλλά και οικολογικών και σοσιαλιστικών δυνάμεων, που θα έχουν αποδεσμευτεί απʼ  το βάλτο του νεοφιλελευθερισμού. Και σε μια κοινωνική συμμαχία των εκμεταλλευόμενων και καταπιεσμένων κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων, της μεγάλης πλειοψηφίας των γυναικών και της νεολαίας.

Μιας αριστερής κυβέρνησης που α) θα δρα σε όφελος των συμφερόντων της εργαζόμενης πλειοψηφίας και β) θα προωθήσει ριζικές αλλαγές στις δομές και τις πολιτικές του κράτους, ώστε να έρθουν στο προσκήνιο και στη διεύθυνση της κοινωνίας  οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, ο ίδιος ο λαός. Αυτή είναι η πρώτη και απόλυτη προϋπόθεση για να προχωρήσει οποιοσδήποτε βαθύτερος μετασχηματισμός.

Η σταθερή εμμονή στην ενωτική μας πολιτική και η προώθηση της  συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελούν επίσης πολύ σημαντικές προϋποθέσεις γιʼ αυτό. 

Ποια είναι όμως η φιλοσοφία και  τα στοιχεία που συνθέτουν την απάντηση της Αριστεράς στην κρίση;

Άμεσο και πρώτιστο καθήκον για την αριστερά, για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης  από τη σκοπιά των εργαζόμενων, αποτελεί η διεκδίκηση άμεσων και συγκεκριμένων μέτρων που θα περιορίζουν τις καταστροφικές συνέπειες της. Τέτοια μέτρα δε μπορεί παρά να στηρίζουν την απασχόληση, το εισόδημα και την ασφάλεια των εργαζομένων και θα αποτρέπουν τη μεταφορά του κόστους της κρίσης σε αυτούς.

Μόνα τους όμως αυτά τα μέτρα δεν αρκούν.

Χρειαζόμαστε κι ένα  γενικότερο  σχέδιο απάντησης στην κρίση σε αντικαπιταλιστική και όχι συνδιαχειριστική κατεύθυνση.

Η διέξοδος από την κρίση που διεκδικούμε δεν μπορεί να βασίζεται σε «ευέλικτες» μορφές απασχόλησης, σε ενοικιαζόμενους εργαζόμενους, σε ανασφάλιστη εργασία.

Ούτε μπορεί να στηρίζεται στην άντληση πόρων από το ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου ή σε μέτρα που θα θέτουν τους εργαζόμενους στο κοινωνικό, στο πολιτικό και στο πολιτιστικό περιθώριο. Η έξοδος από την κρίση που διεκδικούμε οφείλει να εντάσσεται προοπτικά σε μια στρατηγική  υπέρβασης του ίδιου του καπιταλισμού.

            Αποκρούοντας τα σχέδια που διαφαίνονται για την επιβολή ενός «ρυθμιζόμενου νεοφιλελευθερισμού», με τη μία ή  την άλλη αυταρχική εκδοχή του, οι αγώνες αυτοί εντάσσονται σ΄ ένα γενικότερο πολιτικό σχέδιο. Που αποσκοπεί να δώσει μια αριστερή απάντηση στην κρίση αναδεικνύοντας την  προτεραιότητα των κοινωνικών αναγκών απέναντι στο καπιταλιστικό κέρδος.

Οι κεντρικοί άξονες και κατευθύνσεις της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ, που αποτελούν μια συνεκτική και ολοκληρωμένη εναλλακτική πρόταση, είναι οι εξής:

1.   Μέτρα για  τους εργαζόμενους. Ενίσχυση του ρόλου  και  των συλλογικών μορφών έκφρασής τους. Ισχυρό κοινωνικό κράτος. Συλλογικά αγαθά προσβάσιμα σε όλους.

Καταπολέμηση  των κοινωνικών ανισοτήτων. Μεταφορά δαπανών από τους εξοπλισμούς και άλλους αντιπαραγωγικούς τομείς σε επενδύσεις στην παιδεία, στην υγεία, στην επιστημονική έρευνα, στην προστασία του περιβάλλοντος, στην  ενίσχυση  της περιφερειακής ανάπτυξης.  Εισοδηματική πολιτική, που θα ενισχύει το εισόδημα απ΄ την εργασία. Ένα δίκαιο και βιώσιμο, καθολικό, δημόσιο και διανεμητικό συνταξιοδοτικό σύστημα. Πολιτική  φορολόγησης του κεφαλαίου  και αναμόρφωση της λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

2.  Διεύρυνση του δημόσιου χώρου. Προτεραιότητα στα συλλογικά αγαθά. Δημόσιος τομέας στην υπηρεσία της κοινωνίας. Επαναφορά  ιδιωτικοποιημένων επιχειρήσεων  στο δημόσιο τομέα,  με αφετηρία αυτές  που σχετίζονται με τις θεμελιώδεις ανάγκες κοινωνικής αναπαραγωγής, όπως  της ενέργειας, των τηλεπικοινωνιών, των μεταφορών, της ύδρευσης, των βασικών υποδομών, των συγκοινωνιακών δικτύων και του τραπεζικού συστήματος. Όχι επιστροφή στον χρεοκοπημένο  κρατισμό περασμένων δεκαετιών, που στο όνομα της κοινωνίας εξυπηρετούσε το κεφάλαιο και είχε μετατρέψει το δημόσιο τομέα και τις ΔΕΚΟ σε βάλτο γραφειοκρατίας, ρουσφετιού, συναλλαγής και διαφθοράς. Μια νέα μορφή δημόσιας επιχείρησης, που θα βρίσκεται στην κρίση της κοινωνίας.

3. Παραγωγική ανασυγκρότηση και ανάπτυξη. Οικολογικός μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Κόντρα στη λεγόμενη «πράσινη επιχειρηματικότητα» , που αποτελεί τη βάση της λεγόμενης «πράσινης ανάπτυξης». Όπου αντί να μελετηθούν, για παράδειγμα, οι καλύτερες μορφές και τρόποι εφαρμογής για τη συγκεκριμένη χωροθέτηση μιας τέτοιας «φιλικής» μορφής ενέργειας, όπως η αιολική, οδηγεί στα εξαμβλώματα των ιδιωτικών αιολικών πάρκων με αποκλειστικό κριτήριο τη φτηνή γη, αγνοώντας τις απαιτήσεις του φυσικού τοπίου αλλά και τις ανάγκες και απόψεις της τοπικής κοινωνίας…

Κεντρικά χαρακτηριστικά της αντίληψής μας  για την ανάπτυξη είναι: Ο σεβασμός αλλά και η διαρκής φροντίδα βελτίωσης του φυσικού  περιβάλλοντος. Ο αποκεντρωμένος χαρακτήρας, η ισόρροπη οργάνωση. Ο σχεδιασμός να στηρίζεται στην ενεργή συμμετοχή της ίδιας της κοινωνίας.

Στόχος μας είναι να μπει τέλος α) στην αποδιάρθρωση του παραγωγικού ιστού και β) στο μονόπλευρο προσανατολισμό της παραγωγής.

Να υπάρξει πλήρης αξιοποίηση του πλουτοπαραγωγικού δυναμικού της χώρας (ενέργεια και ειδικά ήπιες μορφές, ορυκτός πλούτος, έδαφος), συνυπολογίζοντας τον πεπερασμένο χαρακτήρα των φυσικών πόρων.

Η κατεύθυνση αυτή συνδέεται άρρηκτα με γενναίες επενδύσεις στην παιδεία, στην επιστημονική έρευνα, στην αναζήτηση της καινοτομίας και στον πολιτισμό προκειμένου αυτοί οι τομείς να καταστούν πραγματικός άξονας ανάπτυξης. Οφείλει, ακόμη, να εκσυγχρονίσει και να αναβαθμίσει, με σαφή  περιβαλλοντικά κριτήρια, τις παραγωγικές διαδικασίες στη βιομηχανία, στη βιοτεχνία, στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και στις κατασκευές, να προχωρήσει σε γενναία μέτρα για την αναζωογόνηση της υπαίθρου σε όλα τα επίπεδα και να συνδέσει με τις παραγωγικές δραστηριότητες τον ποιοτικά αναβαθμισμένο και περιβαλλοντικά φιλικό τουρισμό ήπιας (και ούτε καν τοπικά κυριαρχικής) κλίμακας. 

Η πολιτική για την ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης της κοινωνίας μας δεν μπορεί παρά να στηρίζεται στην πλήρη απασχόληση, στη σταθερή εργασία και σε μισθούς που να εξασφαλίζουν την αξιοπρεπή διαβίωση των εργαζομένων. Κύρια παραγωγική δύναμη ήταν και είναι πάντοτε οι ίδιοι οι εργαζόμενοι.

Ουσιαστικός στόχος είναι η αποκατάσταση μιας νέας αρμονικής σχέσης ανάμεσα στη φύση και σε όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

4. Νέο πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας των θεσμών, της δημόσιας διοίκησης και της  αυτοδιοίκησης.

Δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατική ανασυγκρότηση της χώρας χωρίς τη ριζική μεταρρύθμιση του δικαίου, των πολιτικών θεσμών, της δημόσιας διοίκησης και της αυτοδιοίκησης.  Χωρίς την διασφάλιση των όρων και των προϋποθέσεων για την αναγνώριση και τη διασφάλιση της άσκησης των κοινωνικών,  πολιτικών και ατομικών δικαιωμάτων όλων όσων ζουν στη χώρα μας.

5.  Αναζωογόνηση  και στήριξη της  καλλιτεχνικής και πνευματικής παραγωγής. 

Για την ριζοσπαστική Αριστερά ο πολιτισμός αποτελεί ουσιαστικό όρο για την κοινωνική ανάπτυξη. Ζητήματα πρώτης προτεραιότητας  είναι: Η ανάπτυξη της προσωπικότητας, των δυνάμεων και ικανοτήτων των ανθρώπων, της πνευματικής και ψυχικής καλλιέργειας τους.  Η στήριξη των ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών. Η αναζωογόνηση και ο εμπλουτισμός της πνευματικής παραγωγής. Η εξασφάλιση του πλουραλισμού και της ελευθερίας έκφρασης των καλλιτεχνών. Η εξασφάλιση των όρων και των προϋποθέσεων για τη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων, και πριν απʼ  όλα των γυναικών και των νέων ανθρώπων, στην πολιτιστική παραγωγή.

Ο καπιταλισμός στον οποίο ζούμε είναι συγκροτημένος στη βάση της ταξικής εκμετάλλευσης. Είναι όμως κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό σύστημα ταξικής καταπίεσης. Εκτός απ΄ την άμεση εξουσία που ασκεί στη σφαίρα της οικονομίας και της πολιτικής, υποτάσσει όλη την κοινωνική ζωή στις αφηρημένες απαιτήσεις της αγοράς.

Έτσι ενώ όλες οι καταπιέσεις μπορεί να έχουν τις ίδιες ηθικές αξιώσεις, η ταξική εκμετάλλευση έχει μια διαφορετική ιστορική θέση. Μια περισσότερο στρατηγική θέση στην καρδιά του καπιταλισμού. Και η ταξική πάλη μπορεί να έχει μια καθολικότερη εμβέλεια για την προώθηση όχι μόνο της ταξικής απελευθέρωσης αλλά και των άλλων απελευθερωτικών αγώνων.

Γι΄αυτό και η επικαιρότητα του σοσιαλισμού αναδεικνύεται και πάλι με ένταση.

Στο πρόγραμμα διακηρύσσουμε ότι: Στρατηγικός  στόχος του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς είναι ο σοσιαλισμός.

Παλιότερα θεωρούσαμε ότι ο σοσιαλισμός είναι μια ιστορική νομοτέλεια, που θα έρθει έτσι κι αλλιώς. Όμως δεν είναι ακριβώς έτσι. Ο σοσιαλισμός είναι μια ιστορική δυνατότητα. Η άλλη δυνατότητα είναι η πολιτιστική οπισθοδρόμηση, η κοινωνική βαρβαρότητα.

Ο  σοσιαλισμός δεν μπορεί να προκύψει παρά από τη δράση, την ενεργό συμμετοχή,  την πλατιά συναίνεση της πλειοψηφίας του εργαζόμενου λαού. Ο σοσιαλισμός για τον οποίο παλεύουμε, αξιοποιώντας  τη θετική και αρνητική εμπειρία του παρελθόντος,  αντλεί την έμπνευση και το περιεχόμενό του απ΄ το μέλλον και θα κινείται στο έδαφος της πλήρους εξασφάλισης και της συνεχούς  διεύρυνσης  των πολιτικών, κοινωνικών και ατομικών  δικαιωμάτων  και ελευθεριών όλων των πολιτών.  Το κεντρικό καθήκον του ΣΥΡΙΖΑ, είναι  να συμβάλλει συστηματικά στην ενεργοποίηση και στη συσπείρωση των  ταξικών και λαϊκών δυνάμεων, που υφίστανται την εκμετάλλευση και την καταπίεση του καπιταλισμού. Να συνθέσει τα αιτήματά τους σε μια συνεκτική πολιτική στρατηγική, που αποσκοπεί στην οικοδόμηση μιας κοινωνίας ισότητας, ελευθερίας και δικαιοσύνης, μιας κοινωνίας σοσιαλιστικής, στην οποία οι εργαζόμενοι, οι λαϊκές τάξεις θα αναλάβουν οι ίδιοι τη διεύθυνση της κοινωνίας. 

Οι σημαντικές αλλαγές, που έγιναν τα τελευταία χρόνια σε διάφορες περιοχές του κόσμου, δείχνουν ότι παρά τις μεγάλες δυσκολίες και τις προσπάθειες του ιμπεριαλισμού, οι αγώνες των λαών  μπορούν να οδηγήσουν σε θετικές αλλαγές και  ν΄ ανοίξουν νέους δρόμους για τη δημοκρατία και την κοινωνική απελευθέρωση.