Συνέντευξη του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων στον Δημήτρη Μανώλη

Σε μερικές ημέρες θα συμπληρωθούν δύο χρόνια με την Αριστερά στην εξουσία. Μπορείτε να μας κάνετε μια πρώτη αποτίμηση του κυβερνητικού έργου των δύο αυτών χρόνων;

Θα διέκρινα αδρά δύο περιόδους της διακυβέρνησης, με ένα μεσοδιάστημα ανάμεσα στο δημοψήφισμα και τις δεύτερες εκλογές. Θα έλεγα ότι η πρώτη περίοδος σφραγίστηκε από τη διαπραγμάτευση· ήταν διάχυτη η ελπίδα αλλαγής και μια γλυκιά προσμονή, που σταδιακά μετατράπηκαν σε μια πιεστική αναμονή που διακατείχε όλη την ελληνική κοινωνία και φυσικά την ίδια την κυβέρνηση. Το μεσοδιάστημα χρωματίζεται από την τρομερή ένταση του δημοψηφίσματος και τον ελέγχο των τραπεζικών καταθέσεων. Οι εξωτερικές συνθήκες δεν πρόσφεραν δυνατότητες ουσιαστικής αποτελεσματικής πολιτικής, αλλά ούτε στο εσωτερικό η κυβέρνηση πρόλαβε να προσαρμοστεί στις υπέρογκες απαιτήσεις του εκρηκτικού πρώτου εξαμήνου. Βέβαια ήταν αδύνατον να βελτιωθούν μέσα σε ελάχιστους μήνες τα δυσμενή οικονομικά μεγέθη, να αναστραφεί η πιστωτική ασφυξία, να μειωθεί η ανεργία. Αλλά παραμένει το γεγονός ότι η κυβέρνηση ήταν εν μέρει παγωμένη και υπέφερε από ανομοιογένεια.  

Παρ’ όλ’ αυτά διατηρήθηκε η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τον ΣΥΡΙΖΑ και έδωσαν πάλι την εντολή τον Σεπτέμβριο του 2015. Τότε η κυβέρνηση, πολύ περισσότερο ομοιογενής, έκανε την αποφασιστική στροφή και στο πεδίο της διαπραγμάτευσης και στο διοικητικό έργο. Στην εκτέλεση του δυσβάστακτου προγράμματος και της αξιολόγησης έδειξε σοβαρότητα και υπευθυνότητα, ακόμα και κάτω από τις γνωστές τιμωρητικές συνθήκες. Τον προηγούμενο Μάιο έκλεισε η πρώτη αξιολόγηση, που περιείχε πολλά προαπαιτούμενα υπολειπόμενα από τα προηγούμενα μνημόνια.

Τι ξεχωρίζω; Καταρχάς στη διαπραγμάτευση έχει γίνει σοβαρή τεχνοκρατική δουλειά από τον Ευκλείδη Τσακαλώτο και το ολιγομελές οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Στον τομέα της Υγείας έχει γίνει και γίνεται μεγάλη πρόοδος, υπό αντίξοες συνθήκες, για να βελτιωθούν οι υπηρεσίες στο ΕΣΥ και την πρωτοβάθμια περίθαλψη, αλλά και να καταπολεμηθεί η απίστευτη ρεμούλα και το πλιάτσικο στις δαπάνες. Ορόσημο, η δωρεάν παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στους ανασφάλιστους, ίσως το πρώτο μαζικό αποτελεσματικό μέτρο για τα θύματα της κρίσης, μετά το 2010, μαζί με το πακέτο φροντίδας και υποστήριξης της Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Καλά αποτελέσματα με πολιτική σφραγίδα, προϊόν πραγματισμού, χρηστής διοίκησης και σχεδιασμού, είδαμε και στην Παιδεία από τον Νίκο Φίλη. Ελπίζουμε να συνεχιστεί, διότι εκεί διακυβεύονται η δημοκρατία και η διαμόρφωση ταυτότητας.

Επιπλέον, στο διεθνές πεδίο η χώρα μας απέκτησε φίλους και συμμάχους στην Ευρώπη, που ήδη φαίνονται χρήσιμοι. Ανατράπηκαν εν πολλοίς τα δυσφημιστικά στερεότυπα εις βάρος του ελληνικού λαού, που καλλιέργησαν αντιδραστικοί κύκλοι εντός της ΕΕ και ευρωπαϊκά μίντια  Διπλωματικό κεφάλαιο κερδήθηκε επίσης από τη θαυμαστή αντίδραση του ελληνικού λαού απέναντι στο προσφυγικό κύμα. Αυτό είναι ένα κέρδος που δεν πρέπει να χαθεί εξαιτίας διαχειριστικής ολιγωρίας. Γενικά, πιστεύω ότι είμαστε σε καλύτερη θέση από ό,τι ένα και δύο χρόνια πριν.

Αδύναμο σημείο της κυβέρνησης είναι η επικοινωνία. Έχει περιέλθει σε επικοινωνιακή απομόνωση και βάλλεται ασταμάτητα και με πρωτόγνωρη ένταση από όλο το μιντιακό σύστημα. Όμως αυτό ήταν αναμενόμενο. Τα συστήματα των μίντια, η διαπλοκή, η εχθρότητα της ολιγαρχίας ήταν δεδομένα, γι’ αυτό και έπρεπε να έχουν συνυπολογιστεί. Δεν βοήθησαν ούτε οι χειρισμοί στην απόπειρα τακτοποίησης του τηλεοπτικού τοπίου, που δεν τελεσφόρησαν, τουλάχιστον προσώρας. Γενικώς στον επικοινωνιακό τομέα παρατηρούνται αστοχίες και αβλεψίες. Η κυβέρνηση πρέπει να μεταφέρει στον κόσμο τα μηνύματά της γρήγορα, καθαρά, με απλό και εύληπτο τρόπο. Να μην πέφτει στην παγίδα της αρνητικής απάντησης, να μην τροφοδοτούν οι ανακοινώσεις της σκυλοκαβγάδες περασμένων εποχών, να μην αποπνέουν καθεστωτισμό, να αποπνέουν ειλικρίνεια. Υπάρχουν περιθώρια προοδευτικής, δίκαιης πολιτικής πέραν του μνημονιακού πλαισίου και αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό στον κόσμο. Επίσης πρέπει να βελτιωθούν ο συντονισμός και η ταχύτητα στις αποφάσεις και τις δράσεις.

Τι διαφορετικό προτάσσει μια αριστερή κυβέρνηση, με δεδομένη τη στάση των δανειστών και εταίρων;

Η αναγκαστική επιτροπεία της χώρας μπλοκάρει πολλές κινήσεις, συχνά αναγκαίες και αυτονόητες. Εν τούτοις  υπάρχει περιθώριο χρηστής και μεταρρυθμιστικής  διακυβέρνησης. Έναντι του νεοφιλελεύθερου μοντέλου που οδηγεί τις κοινωνίες σε αδιέξοδο, μια αριστερή κυβέρνηση έχει στον πυρήνα της μέριμνάς της το κράτος πρόνοιας και την κοινωνική δικαιοσύνη. Στο δεδομένο πλαίσιο επιτροπείας και υπό τον δυσμενή συσχετισμό δυνάμεων στην Ευρώπη, η εφαρμογή ενός μετριοπαθούς κεϋνσιανισμού και μιας ήπιας σοσιαλδημοκρατίας είναι σχεδόν το μόνο εφικτό, για να μην γκρεμίσεις την κοινωνία, και για να κρατήσεις δυνάμεις και χρόνο για την ανόρθωση. Αυτό η κυβέρνηση μπορεί να το υποστηρίξει.

Επίσης μια κυβέρνηση της Αριστεράς μπορεί και πρέπει να προωθήσει μια νέα εθνική σύνθεση, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα γιγάντια προβλήματα, οικονομικά και γεωπολιτικά, και να μην εμφανιζόμαστε πολυκερματισμένοι και διχασμένοι, δηλαδή εξασθενημένοι, απέναντι σε δανειστές και επίβουλους. Πολύ περισσότερο που η κοινωνία, υπό το βάρος της επταετούς κρίσης, φορτωμένη κόπωση και απογοήτευση, αλλάζει, μετασχηματίζεται. Η φτωχοποίηση είναι η πιο ορατή όψη: ο άνεργος φίλος και συγγενής πλάι μας, οι νέοι που ξενιτεύονται, η διάχυτη διαρκής επισφάλεια. Η μέσα όψη είναι η εσωτερίκευση της ήττας, η ορφάνια του λαού, η απώλεια της πίστης στις δυνάμεις μας, η γενικευμένη μνησικακία, μια ενδόρρηξη εν εξελίξει. Αλλάζουν τα κοινωνικά υποκείμενα, άρα πρέπει να προσαρμοστούν δυναμικά και οι πολιτικοί σχηματισμοί, να αφουγκραστούμε τους συμπολίτες μας. Χοντρικά, θα έλεγα ότι αυτές τις ιστορικές προκλήσεις δεν μπορεί να τις σηκώσει στους ώμους του ένα μόνο κόμμα, χωρίς ευρύτερες κοινωνικές συναινέσεις και πολιτικές συμμαχίες. Η Αριστερά έχει την ιστορική εμπειρία του ΕΑΜ και της ΕΔΑ, κι αυτό περιέχεται πυρηνικά στον ΣΥΡΙΖΑ· αυτή η εμπειρία, αυτό το σχέδιο πρέπει να διευρυνθεί και να εμπλουτιστεί. Όλοι μαζί ή πολλοί μαζί, θα σωθούμε, θα βγούμε στο φως· κανείς δεν γλίτωσε μόνος του.

Το κλείσιμο της β’ αξιολόγησης είναι ο πρώτος μεγάλος στόχος της κυβέρνησης για το 2017. Θεωρείτε εφικτό να κλείσει πριν από το Eurogroup της 26ης Ιανουαρίου;

Τεχνικά έχουν εκπληρωθεί τα προαπαιτούμενα και παραμένει η πολιτική απόφαση που αφορά κυρίως το ύψος και τη διάρκεια των πρωτογενών πλεονασμάτων, κομβικό σημείο το οποίο ταλαιπωρεί το πρόγραμμα από χρόνια. H κυβέρνηση έχει εφαρμόσει στο ακέραιο το πρόγραμμα, και έχει κάνει τα πάντα για να αρθεί το κλίμα δημοσιονομικής αβεβαιότητας. Η αστάθεια εντοπίζεται στο Βερολίνο και στο ΔΝΤ. Εκεί έχουμε τις πολιτικές περιπλοκές.

Το Βερολίνο βρίσκεται σε ένα δικό του κόσμο, δημοσιονομικής και νομισματικής ασυμμετρίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Γερμανία από το ξέσπασμα της μεγάλης κρίσης του 2009 έχει σωρεύσει 550 δισεκατομμύρια πλεονάσματα και όλα αυτά είναι ελλείμματα από τις χώρες του Νότου. Αλλά και με το ΔΝΤ έχουμε εκκρεμότητα, ιδιαιτέρως μέχρι την ανάληψη εξουσίας από τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ Ντ. Τραμπ. Ας μην ξεχνάμε ότι ο μείζων εταίρος του Ταμείου είναι οι ΗΠΑ, οι οποίες επηρεάζουν σημαντικά τις πολιτικές πρακτικές του Ταμείου. Ταυτόχρονα έχουμε την Κριστίν Λαγκάρντ εξασθενημένη πολιτικά μετά την περιπέτειά της στη Γαλλία και τον Πολ Τόμσεν να προσπαθεί εναγωνίως να υπερασπιστεί τα ευρωπαϊκά του προγράμματα, αυτά που έχουν ναυαγήσει. Αν οι  δύο αυτοί παίκτες  σταματήσουν το πολιτικό μπρα-ντε-φερ πάνω στην πλάτη της Ελλάδας, τότε η αξιολόγηση θα κλείσει.

Το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης εκτιμώ ότι μπορεί να αποτελέσει καμπή στην πορεία της ελληνική κρίσης. Μπορεί να ανατρέψει το αρνητικό κλίμα της τελευταίας επταετίας. Οι οικονομικοί αναλυτές αναμένουν για το 2017 επιστροφή σε φάση κανονικότητας και μεγέθυνσης. Το κλειδί, το μετρήσιμο μέγεθος θα είναι οι επενδύσεις. Θα καταφέρουμε να δείξουν εμπιστοσύνη οι ξένοι και Ελληνες επενδυτές; Αυτό θα κρίνει πολλά. Με 22-23% ανεργία δεν έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου.   

Είστε αισιόδοξος ότι η διάσκεψη της Γενεύης για το Κυπριακό θα έχει θετικά αποτελέσματα;

Νομίζω ότι θα κερδίσουμε πιο πολλά αν δεν πάμε με σκοπό μια εσπευσμένη λύση η οποία κατά τη γνώμη μου έχει υψηλά ρίσκα. Πρέπει να έχουμε κατά νου τη γεωπολιτική και ιστορική συγκυρία, ποιοι είναι οι συνομιλητές μας και προς τα πού πιέζουν.

O κρίσιμος παράγων είναι αδιαμφισβήτητα η Άγκυρα και θα πρέπει να δούμε την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει. Ο απομονωμένος στο διεθνές επίπεδο Ερντογάν, με τα τεράστια προβλήματα ασφάλειας και ισορροπίας στο εσωτερικό του, έχει στην παρούσα φάση κάτι να κερδίσει από μια ταχεία λύση στο Κυπριακό, ενώ αντίθετα, όσο περνάει ο καιρός όλο και πιο περιπεπλεγμένη και ασθενής θα είναι η θέση του. Είναι καλύτερα να κερδίσει χρόνο η ελληνική πλευρά, να δει πως θα διαμορφωθούν οι καταστάσεις και να προχωρήσει.

Η  ελληνοκυπριακή πλευρά από την άλλη φαίνεται ότι είναι σε μία διχοστασία. Από τη μία, ο πρόεδρος Αναστασιάδης πιέζει για μία ταχεία λύση αλλά με ασθενές επιχείρημα και διαρκείς τακτικές υποχωρήσεις. Δεν είναι ορθό να κάνει, έστω και άτυπες, υποχωρήσεις στους χρόνους αποχώρησης των Τουρκικών στρατευμάτων και στο θέμα των εγγυήσεων. Η τουρκική πρόταση για την αποχώρηση τοποθετείται καταρχάς σε έναν ορίζοντα δεκαπενταετίας, που είναι εξωφρενικά μακρύς πολιτικός χρόνος. Η γνώμη μου είναι ότι  πρέπει να κερδηθεί χρόνος στο Κυπριακό.

Σας ανησυχεί η εντεινόμενη προκλητικότητα του Ερντογάν και της Τουρκίας για σειρά εθνικών θεμάτων, όπως τη Συνθήκη της Λωζάννης και το Αιγαίο;

Δεν είναι απλή η περίοδος που διανύουμε. Ο Ερντογάν και το καθεστώς του είναι βαριά λαβωμένοι, όπως το είπαμε: σε διεθνή απομόνωση και με τεράστια προβλήματα ασφάλειας και συνοχής στο εσωτερικό. Η Ελλάδα βρίσκεται σε οικονομική περιδίνηση, υπό κηδεμονία, και ταυτόχρονα το κοντινό της περιβάλλον, από τα παράλια της Μικράς Ασίας μέχρι τα βάθη της Μεσοποταμίας, βρίσκεται σε γεωπολιτική αναταραχή, τη σφοδρότερη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρέπει να είμαστε σθεναροί και αυστηροί, αλλά ταυτόχρονα να κρατάμε χαμηλούς τόνους και να ετοιμάζουμε εναλλακτικές οδούς διαφυγής, να εξετάζουμε σενάρια. Να μην ενδώσουμε ούτε στις σειρήνες της πατριδοκαπηλίας ούτε στις σειρήνες του ενδοτισμού και της υποταγής. Καθήκον της δημοκρατικής αριστεράς είναι να κρατήσει ασφαλώς την εθνική κυριαρχία, αλλά επίσης να προβάλει ως αποφασιστικός εγγυητής της ειρήνης και την ασφάλειας στην περιοχή, με σχεδιασμό, με συνέπεια και προσεκτικά βήματα. Μια δοκιμασία για την ελληνική πολιτεία θα είναι η εξέταση της αίτησης έκδοσης των οκτώ Τούρκων στρατιωτικών στον Άρειο Πάγο. Η ελληνική Δικαιοσύνη θα πρέπει να δείξει την πίστη της στον δικαιικό πολιτισμό της Δύσης και της Ελλάδας.

Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται ο πολιτικός χάρτης στην Ευρώπη το 2017 καθώς είναι μια χρονιά με διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις στην Ολλανδία, τη Γαλλία και τη Γερμανία και ίσως και στην Ιταλία. Και μάλιστα, σε κάποιες από αυτές ενέχει ο κίνδυνος ανόδου ή επικράτησης της ακροδεξιάς.

Το 2017 θα είναι χρονιά πολιτικών εξελίξεων. Η πρώτη εκλογική αναμέτρηση, της Ολλανδίας, πιθανόν να αναδείξει το ξενοφοβικό ακροδεξιό κόμμα του Γκέρτ Βίλντερς στη πρώτη θέση. Βέβαια είναι μάλλον αδύνατον να μπορέσει να κυβερνήσει αυτόνομα, οπότε δεν ξέρουμε ποιο ακριβώς τοπίο θα διαμορφώσει μία πιθανή νίκη του στο εσωτερικό. Σίγουρο είναι ότι θα ενισχύσει τόσο το μέτωπο της Λεπέν στη Γαλλία όσο και την πίεση από την ακροδεξιά AfD και το μέχρι πρότινος αδελφό κόμμα CSU προς την Ανγκελα Μέρκελ για τη διαχείριση του προσφυγικού.

Όσον αφορά τη Γαλλία τα μέχρι στιγμής σημάδια δίνουν μικρή πιθανότητα στη Λεπέν να κερδίσει τον δεύτερο γύρο. Όμως η εκλογή Τραμπ και το Brexit θα πρέπει να μας προετοιμάζουν για όλα τα ενδεχόμενα. Επιπλέον η ιταλική τραπεζική κρίση θα επηρεάσει καθοριστικά τις προεκλογικές εξελίξεις στη γείτονα. Βρίσκεται σε οξεία τραπεζική κρίση και ενδεχομένως σε πολιτική.

Αλλά και εκεί που δεν γίνονται εκλογικές αναμετρήσεις τίποτε δεν είναι σταθερό. Η Πορτογαλία συνεχίζει να παλεύει με το χρέος, ο Γιάροσλαβ Κατσίνσκυ στραγγαλίζει το κράτος δικαίου στην Πολωνία, όπως και ο Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία, και μαζί με άλλους Ανατολικοευρωπαίους  υψώνουν όλο και περισσότερο τη φωνή τους ενάντια στην Ενωμένη Ευρώπη. Στα Βαλκάνια έχουμε παρατεταμένη πολιτική αστάθεια και αργούς μετασχηματισμούς. Όλα είναι ρευστά.