06/09/2015

Αλ.Τσίπρας: Η ενίσχυση της Έρευνας ανοίγει τους ορίζοντες της χώρας

Ομιλία του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ)

Κυρίες και Κύριοι,

Κύριε Πρόεδρε,        

Σας ευχαριστώ για την ενημέρωση που μου κάνατε για το σημαντικό έργο του Κέντρου σας, αλλά και για το βήμα που μου παρέχετε να μιλήσω ενώπιον σας.

Για τον ΣΥΡΙΖΑ, το τρίπτυχο «έρευνα-ανάπτυξη-καινοτομία» είναι η αιχμή του δόρατος, η μείζων εθνική επένδυση για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και τη βιώσιμη αναπτυξιακή προοπτική της. Και αυτά δεν είναι λόγια της κάλπης. Είναι πολιτική δέσμευση που τεκμηριώνεται από τα πεπραγμένα της επτάμηνης διακυβέρνησής μας και εδράζεται στο επεξεργασμένο πρόγραμμά μας για το σχεδιασμό και την υλοποίηση της πολιτικής για την τεχνολογική ανάπτυξη.

Η χώρα διαθέτει εξαιρετικό επιστημονικό δυναμικό, υψηλής εξειδίκευσης και διεθνώς ανταγωνιστικό, που αποτελεί συγκριτικό της πλεονέκτημα. Η υποστήριξή του και, ειδικά, η υποστήριξη των νέων επιστημόνων αποτέλεσε προτεραιότητα του τομέα έρευνας και καινοτομίας.

Επιτρέψτε μου, λοιπόν, έναν σύντομο απολογισμό του έργου της κυβέρνησής μας στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας:

Κατ’ αρχάς, αναβαθμίσαμε τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, με τη δημιουργία θέσης Αναπληρωτή Υπουργού για θέματα έρευνας και καινοτομίας.

Στη θέση αυτή, δεν τοποθετήσαμε κομματικό στέλεχος ή πολιτικό πρόσωπο, αλλά επιστημονικά καταξιωμένη προσωπικότητα από το ερευνητικό οικοσύστημα, ακριβώς για να στείλουμε το σήμα της αξιοκρατίας και της ορθολογικής υποστήριξης της έρευνας.

Προωθήσαμε τους εξής τέσσερις στόχους:

1ος στόχος: Η υποστήριξη των νέων επιστημόνων, αλλά και του εν γένει εξαιρετικής ποιότητας επιστημονικού δυναμικού, το οποίο αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα για τη χώρα.

2ος στόχος: Η επιστημονική έρευνα που συντελείται στη χώρα να αποτελέσει στήριγμα για την παιδεία και τον πολιτισμό μέσω της παραγωγής νέας γνώσης. Δράσεις που βασίζονται στην όσμωση μεταξύ της έρευνας, της παιδείας και του πολιτισμού μπήκαν στον πυρήνα του σχεδιασμού μας.

3ος στόχος: Να στηριχθεί η υψηλής ποιότητας επιστημονική έρευνα και να γίνει πρεσβευτής της χώρας διεθνώς, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες κρίσης.

4ος στόχος: Με την Καινοτομία που προκύπτει, η επιστημονική έρευνα να αποτελέσει μοχλό για την παραγωγική ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη της χώρας για να ξεπεραστεί η κοινωνική και οικονομική κρίση και να δημιουργηθούν προοπτικές για την επόμενη ημέρα.

Με νομοθετική πρωτοβουλία ρυθμίσαμε θέματα που σχετίζονται με την οργάνωση και λειτουργία των ερευνητικών φορέων.

Έχει ολοκληρωθεί η δημόσια διαβούλευση για το πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας που βρίσκεται υπό ψήφιση στη Βουλή. Περιλαμβάνει τη ριζική αναθεώρηση του ν. 4310/2014 για την έρευνα, με σκοπό την αποκατάσταση βασικών κατευθύνσεών της και την εξασφάλιση της λειτουργικότητας των εποπτευόμενων ερευνητικών φορέων εξαιτίας σοβαρών δυσλειτουργιών που έχουν προκύψει από την εφαρμογή του νόμου αυτού.

Ολοκληρώθηκε η δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση για τη διαχείριση των αναλωθέντων καυσίμων και των ραδιενεργών αποβλήτων, και για τη θέσπιση εθνικού νομοθετικού, ρυθμιστικού και οργανωτικού πλαισίου και για την ασφαλή διαχείριση αναλωθέντων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων.

Επιχειρούμε τη συμπλήρωση και τη διεύρυνση του «εθνικού πλαισίου», για τη διαχείριση αναλωθέντων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων.

Υπό εξέλιξη βρίσκονται οι εξής πρωτοβουλίες:

Σχέδιο κοινής υπουργικής απόφασης, η οποία καθορίζει το γενικό πλαίσιο διαχείρισης έργων κρατικών ενισχύσεων για την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020, με σημαντικές προβλέψεις ως προς την απλοποίηση των διαδικασιών, την επιτάχυνση των σταδίων υλοποίησης των έργων και την αποτελεσματική παρακολούθησή τους.

Σχέδιο πρότυπου οδηγού κρατικών ενισχύσεων για το σχεδιασμό και την υιοθέτηση οδηγιών ως προς το περιεχόμενο και τα βασικά χαρακτηριστικά των δράσεων χορήγησης κρατικών ενισχύσεων έργων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας.

Σχεδιάσαμε στο πλαίσιο του νέου ΕΣΠΑ 2014-2020 συγκεκριμένες εμπροσθοβαρείς δράσεις για την ανάσχεση του κύματος φυγής στο εξωτερικό νέων επιστημόνων, όπως τα προγράμματα απόκτησης ερευνητικής εμπειρίας, που θα αφορούν νέους επιστήμονες στο επίπεδο του μεταπτυχιακού και του διδακτορικού διπλώματος.

Έγινε σημαντική απλοποίηση των κανόνων του ΕΣΠΑ ώστε να διευκολύνεται το ερευνητικό έργο.

Όσον αφορά την απορρόφηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ 2013-2017, ενδεικτικά σας αναφέρω ότι, από τον Μάρτιο μέχρι τον Αύγουστο 2015, ξεπέρασε τα 16 εκ. ευρώ, γεγονός που καταδεικνύει ότι η ροή χρηματοδότησης είναι συνεχής. Επισημαίνω ότι η απορρόφηση αυτή επιτεύχθηκε σε συνθήκες πρωτόγνωρης δημοσιονομικής ασφυξίας, σε μια περίοδο όπου η χώρα δεν έλαβε την παραμικρή εξωτερική οικονομική υποστήριξη, ενώ παράλληλα εξυπηρετούσε πλήρως τις υποχρεώσεις της στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.

Δεν θα σας απασχολήσω άλλο με την παρουσίαση του έργου της κυβέρνησής μας στον τομέα της έρευνας, της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Θα μπορούσα να παραθέσω και άλλες πρωτοβουλίες. Κάναμε πράγματι πολλά σε ένα τόσο μικρό χρονικό διάστημα διακυβέρνησης – μόλις επτά μήνες.

Κυρίες και Κύριοι,

Με αυτό το αξιόπιστο δείγμα γραφής θα προχωρήσουμε και μετά τις           εκλογές. Γιατί, ειδικά στη σημερινή συγκυρία, η χώρα μας δεν μπορεί να βασιστεί σε παραγωγικά μοντέλα έντασης κεφαλαίου, ενώ, παράλληλα, θέλει να αποφύγει τον επιβαλλόμενο μονόδρομο των μοντέλων έντασης εργασίας. Η οικονομία έντασης γνώσης είναι η μόνη που μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, ενισχύοντας παράλληλα την οικονομική αυτοτέλεια της χώρας και την τοπική οικονομία. Είναι η μόνη που μπορεί να αμβλύνει ουσιαστικά τη μεταπρατικότητα, την εξάρτηση από τα τοπικά μονοπώλια και τον παρασιτισμό που χαρακτηρίζει την ελληνική οικονομία.

Οι ιδιαίτερα δυναμικοί παραγωγικοί κλάδοι έντασης γνώσης και κοινωνικής αποτελεσματικότητας, που συναποτελούν το πεδίο των νέων τεχνολογιών, μπορούν να απορροφήσουν μεγάλο αριθμό επιστημόνων και να σταματήσουν το φαινόμενο της αντιαναπτυξιακής διαρροής τους στο εξωτερικό. Μπορούν να συμβάλουν ουσιωδώς στην παραγωγή ποιοτικών και διαφοροποιημένων προϊόντων, υψηλής προστιθέμενης αξίας και χαμηλού οικολογικού αποτυπώματος.

Το παραγωγικό μοντέλο της Αριστεράς προχωρά ένα βήμα παραπέρα: επιδιώκει την ενίσχυση εκείνων των οργανωτικών μοντέλων παραγωγής που κάνουν χρήση υψηλής τεχνολογίας για να στηρίξουν την ομότιμη παραγωγή. Η αύξηση του ποσοστού της ομότιμης παραγωγικής δραστηριότητας είναι βασικός αναπτυξιακός μας στόχος. Επιδιώκουμε την υιοθέτηση εκείνων των παραγωγικών μοντέλων τα οποία στηρίζουν και στηρίζονται σε διαφορετικές μορφές κοινών υλικών και άυλων αγαθών για να πετύχουμε:

α). την πρόσβαση σε κοινά αγαθά, στο μέγιστο βαθμό, και

β). τη μεγαλύτερη δυνατή ικανοποίηση των ατομικών αναγκών και επιθυμιών του κάθε εργαζόμενου.

Στο μοντέλο αυτό, η γνώση και η έρευνα συνδέονται άμεσα με την παραγωγή, ενώ ο δημόσιος τομέας αναλαμβάνει το ρόλο του παρόχου των βασικών δημόσιων υποδομών που επιτρέπουν:

α). τη σύνδεση της έρευνας με την ανάπτυξη, και

β). την παροχή εκείνων των κοινών αγαθών, στα οποία στηρίζεται η αγορά για να παράξει αξία, η οποία πρέπει να επιστρέψει στην κοινωνία και τον εργαζόμενο.

Σε αυτό το πλαίσιο πολιτικών στόχων, οι προγραμματικές δεσμεύσεις μας για το επόμενο διάστημα, εστιάζονται στους εξής τομείς:

Τεχνολογίες για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, όπως:

(i) Τεχνολογίες αντιρρύπανσης, οργανικών υλικών και εξοικονόμησης πόρων

(ii) Διαχείριση στερεών αποβλήτων

(iii) Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και μετριασμός επιπτώσεων

(iv) Μείωση εκπομπών από την βιομηχανία και τις μεταφορές

(v) Ελάττωση των επιπτώσεων της ρύπανσης σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού και τα οικοσυστήματα.

Φάρμακα-Βιοτεχνολογία-Ιατρική, όπως:

(i) Καινοτόμα φάρμακα και επαναπροσδιορισμός φαρμακευτικών ουσιών.

(ii)Ανάπτυξη καινοτόμων μοριακών διαγνωστικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων.

(iii) Ολοκληρωμένη πρόταση για την υποστήριξη της παραγωγής γενοσήμων με υψηλή προστιθέμενη αξία, με λεπτομερή, πολυεπίπεδη αξιολόγηση της βιοϊσοδυναμίας τους.

(iv) Ολοκληρωμένη διαχείριση ιστικών μοσχευμάτων με τράπεζες ιστών.

(v) Καινοτόμα φυσικά βιοκτόνα: ουσίες βιολογικής προέλευσης και βιοτεχνολογικές μέθοδοι εφαρμογής τους για την αντιμετώπιση επιβλαβών εντομολογικών ειδών ιατρικής, κτηνιατρικής και γεωργικής σπουδαιότητας.

(vi) Φαρμακοτρόφιμα: έρευνα, ανάπτυξη και παραγωγή. Προέρχονται από φυτά, αλλά έχουν στοχευμένη δράση για διάφορες ασθένειες.

• Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, συμπεριλαμβανομένου

του υλισμικού (hardware). Στοχευμένη χρήση των δημοσίων επενδύσεων για την ενίσχυση και δημιουργία μικρομεσαίων καινοτόμων εταιρειών και σχηματισμών στο αντικείμενο της πληροφορικής και της υψηλής τεχνολογίας.

Αναθεώρηση των κριτηρίων και των όρων διάθεσης δημοσίων πόρων με σκοπό:

Την κατανομή των δημόσιων πόρων με διαφάνεια, προστατεύοντας τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και εμποδίζοντας τη δημιουργία ολιγοπωλιακών φαινομένων σε αυτή την αγορά.

Τη διασφάλιση ενός κοινωνικού συμβολαίου με τον κλάδο των εταιριών νέων τεχνολογιών σε ό,τι αφορά την εγχώρια προστιθέμενη αξία, το εργατικό δυναμικό, τις συλλογικές συμβάσεις, το συνδικαλισμό, κλπ. Έτσι ώστε τα δημόσια κίνητρα να συνοδεύονται από αντίστοιχες δεσμεύσεις.

Την εισαγωγή υποχρεώσεων υπαγωγής στο πρόγραμμα Διαύγεια όσων εταιρειών, νεοφυών ή άλλων, λαμβάνουν δημόσια χρηματοδότηση, σε σχέση με τη χρηματοδότησή τους αυτή.

Βελτίωση του συναφούς νομικού πλαισίου και εισαγωγή ειδικού θεσμικού πλαισίου για την ενίσχυση της ομότιμης συνεργατικής οικονομίας στο χώρο των νέων τεχνολογιών, και δημιουργία "πόλου" έλξης παρόμοιων εγχειρημάτων στη χώρα μας.

Χρήση και υποστήριξη των δημοσίων υποδομών και οργανισμών που εμπλέκονται στην έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία.

Αναμόρφωση του νομικού πλαισίου για τη διανοητική ιδιοκτησία με στόχους:

τη διεύρυνση του πεδίου των γνωσιακών κοινών αγαθών,

τη διευκόλυνση δημιουργίας και στήριξης εγχειρημάτων ομότιμης και βασισμένης στα κοινά αγαθά παραγωγής,

την ενίσχυση της παραγωγής εγχώριας διανοητικής ιδιοκτησίας σε τομείς κλειδιά για την οικονομία,

το άνοιγμα και την αξιοποίηση δημόσιων πατεντών και πνευματικής ιδιοκτησίας που παραμένουν ανεκμετάλλευτες.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και Κύριοι,

Σας εξέθεσα με λεπτομέρεια το στρατηγικό προσανατολισμό της επόμενης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ για τις νέες τεχνολογίες. Την επόμενη τετραετία, θα συνεχίσουμε και θα ολοκληρώσουμε το έργο που ξεκινήσαμε στους πρώτους επτά μήνες της διακυβέρνησής μας.

Θα ενισχύσουμε, με κάθε δυνατό τρόπο, το έργο του Κέντρου σας, για να ανοίξουμε τους ορίζοντες της νέας Ελλάδας.

Σας ευχαριστώ πολύ.