Το Βαρβάκειο Ίδρυμα συστάθηκε το 1953 ως Ν.Π.Δ.Δ. με σκοπό την ίδρυση σχολείου και την παροχή υποτροφιών σε απόρους νέους, αξιοποιώντας το κληροδότημα του Ιωάννη Βαρβάκη. Το Ίδρυμα έχει πλήρη οικονομική αυτοτέλεια, αντλώντας έσοδα από ενοικίαση ακινήτων που κατέχει, από μετοχές και από κληρονομίες και δωρεές. Το Ίδρυμα δεν χρηματοδοτείται ούτε από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, ούτε από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι πληρωμές των δαπανών του ιδρύματος (μισθοδοσία, ασφαλιστικές εισφορές, έξοδα λειτουργίας κ.ά.) γίνονται σε βάρος των οικείων πιστώσεων του προϋπολογισμού του ιδρύματος.

Στις αρχές του 2013, η ΕΛΣΤΑΤ ενέταξε αιφνιδιαστικά το Βαρβάκειο Ίδρυμα στο Μητρώο Φορέων Κεντρικής Κυβέρνησης. Αιτιολογήθηκε δε η ένταξη αυτή με τις διατάξεις του άρθρου 2 του Ν. 3871/17-12-2010, το οποίο ερμηνεύει τις διατάξεις του Ευρωπαϊκού Συστήματος Λογιστικής (Ε.Σ.Λ. 95, παράγραφοι 2.12 έως 2.16) και προβλέπει την ένταξη των Ν.Π.Δ.Δ. στην Κεντρική Κυβέρνηση.

Ωστόσο οφείλουμε να κάνουμε τις εξής παρατηρήσεις: Πρώτον, δεν εντάχθηκαν στην Κεντρική Κυβέρνηση άλλα Ιδρύματα, με πανομοιότυπο νομικό και οικονομικό καθεστώς. Δεύτερον, η ένταξη του Ιδρύματος στην Κεντρική Κυβέρνηση έγινε χωρίς κανενός είδους ειδοποίηση και η Διοίκηση του Ιδρύματος την ανακάλυψε από το διαδίκτυο!!! Τρίτον, η ένταξη του Βαρβακείου Ιδρύματος στην Κεντρική Κυβέρνηση του στέρησε τη δυνατότητα να συμμετάσχει με προνομιακούς όρους στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Εθνικής Τράπεζας, της οποίας είναι μέτοχος, με αποτέλεσμα να ζημιωθεί οικονομικά το Ίδρυμα και κατ επέκταση το δημόσιο συμφέρον. Ας σημειωθεί ότι η κρατική συμμετοχή στην Εθνική Τράπεζα βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στη συμμετοχή Ασφαλιστικών Ταμείων και Ιδρυμάτων όπως το Βαρβάκειο.

Το ουσιαστικό όμως ζήτημα που εγείρεται με την ένταξη του Βαρβακείου στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης είναι η αλλοίωση της επιθυμίας του διαθέτη-ευεργέτη, στην εν λόγω περίπτωση του Ιωάννη Βαρβάκη. Ως γνωστόν, ο Έλληνας νομοθέτης, σεβόμενος τον σημαντικό ρόλο των ευεργετών στη δημιουργία του ελληνικού κράτους, δια του άρθρου 109 του Συντάγματος καθορίζει το ανεπίτρεπτο της μεταβολής της συστατικής πράξης δωρεάς ή διάθεσης υπέρ κοινωφελούς σκοπού. Συνεπώς η παρέμβαση της Πολιτείας περιορίζεται αποκλειστικά στην εποπτεία της δράσης των κοινωφελών ιδρυμάτων, κάτι που υποστηρίζεται από σωρεία αποφάσεων του ΣτΕ. Η σημερινή ένταξη του Βαρβακείου στη Γενική Κυβέρνηση δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο απομείωσης των περιουσιακών στοιχείων του, είτε λόγω ενδεχόμενου «κουρέματος» είτε με κάθε άλλο τρόπο  απώλειας εσόδων από μερίσματα μετοχών, τόκους και ενοίκια ακινήτων, τα οποία είναι απαραίτητα για την εξυπηρέτηση των σκοπών του ιδρύματος.

Ερωτώνται συνεπώς οι κκ Υπουργοί

-- Γνωρίζει η Κυβέρνηση και ειδικότερα τα αρμόδια Υπουργεία τα προβλήματα που ανακύπτουν από την ένταξη οικονομικά απολύτως αυτοτελών κοινωφελών Ιδρυμάτων στην Κεντρική Κυβέρνηση;

-- Αναγνωρίζεται πως κάτι τέτοιο δεν βρίσκεται σε συμφωνία με το πνεύμα των κατευθύνσεων του Ε.Σ.Λ., αλλά και με το πνεύμα των σχετικών διατάξεων του Συντάγματος και των αποφάσεων του ΣτΕ;

-- Γνωρίζουν οι αρμόδιοι υπουργοί ότι η ένταξη του Βαρβακείου στη Γενική Κυβέρνηση αντιτίθεται στο άρθρο 109 του Συνάγματος,  το οποίο προστατεύει την πραγματική επιθυμία του δωρητή-ευεργέτη;

-- Πώς σκοπεύει η Κυβέρνηση να αντιμετωπίσει το θέμα προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος και της δημόσιας παιδείας;

Οι ερωτώντες Βουλευτές

Δημήτριος Παπαδημούλης

Νικόλαος Συρμαλένιος