Η εμπέδωση και θωράκιση της διαφάνειας είναι πρωτίστως πολιτικό ζήτημα και πρωταρχικό αίτημα των Ελλήνων πολιτών.

Το μείζον πρόβλημα εν προκειμένω είναι ότι κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών ψηφίζονται σχετικοί νόμοι και πολυποίκιλες διατάξεις τους οποίους τα δύο κόμματα του δικομματισμού που τους εισηγήθηκαν παραβιάζουν ποικιλοτρόπως και συνεχώς .

Ανεξάρτητα από ελλείψεις, ασάφειες ή αοριστίες της κείμενης σχετικής νομοθεσίας, οι υπάρχουσες νομοθετικές ρυθμίσεις δεν εφαρμόζονται επί της ουσίας και πολλές φορές λειτουργούν ως επίφαση ή και πρόσχημα.

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καταγγείλει πλείστες όσες φορές την απαράδεκτη αυτή κατάσταση.

Οι επιπλέον προτάσεις που καταθέτουμε σήμερα πρέπει να θεωρηθούν κυρίως προσθετικές στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο.

Απαιτείται πρωταρχικά όμως, πέρα και πάνω από κάθε επιπλέον μέτρο και θεσμική κατοχύρωση, η πολιτική βούληση και παρρησία, ο τερματισμός της διγλωσσίας, η αυτορρύθμιση και ο αυτοέλεγχος των κομμάτων.

Στο πλαίσιο αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να υπάρξουν και νέες ρυθμίσεις που θα υπηρετούν την πολιτική διαφάνεια, την χρηματοδότηση των κομμάτων, τον ουσιαστικό έλεγχο των οικονομικών τους, τη σύννομη και χρηστή διαχείριση του δημόσιου χρήματος αλλά και την αυστηροποίηση των κυρώσεων.

Νοούνται ως απολύτως συνδεδεμένοι με το θέμα οι κανόνες που θα διέπουν τις προμήθειες του δημοσίου, καθώς και η αλλαγή του νόμου περί ευθύνης υπουργών.

Ο ΣΥΡΙΖΑ θέτει σε δημόσιο διάλογο, απευθυνόμενος στην κοινωνία και τις άλλες πολιτικές δυνάμεις τις προτάσεις για το θέμα.

1. Αλλαγή του Νόμου περί ευθύνης υπουργών

1. Ο Ν. 3126/2003 είναι ήδη ηθικά απαξιωμένος απέναντι στη συνείδηση του Έλληνα πολίτη

Το σκάνδαλο Siemens έχει αποκαλύψει ότι οι ιδιαίτερα σύντομες περίοδοι παραγραφής και η ευνοϊκή νομική μεταχείριση κατηγορουμένων ή ενόχων, που προβλέπει ο Ν.3126/2003, οδηγούν σε ατιμωρησία υπουργών αλλά και λοιπών προσώπων, που σύντομα παραγράφονται.

2. Το άρθρο 86 του Συντάγματος σε εφαρμογή του οποίου ψηφίσθηκε ο Ν. 3126/2003, θεσπίσθηκε υπό την πίεση και το βάρος του σκανδάλου Κοσκωτά. Είναι προφανές ότι σήμερα είναι ακατάλληλο να απαντήσει στο αίτημα τιμωρίας των ενόχων, αλλά και στην ανάγκη αποτροπής τέλεσης τέτοιων αδικημάτων.

Με την κανονική διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος χρειάζεται να παρέλθει τουλάχιστον μία 10ετία.

3. Η Σύμβαση του ΟΗΕ κατά της Διαφθοράς προσφέρει μια σημαντική δυνατότητα εν προκειμένω αξιοποίησης, με συνταγματικά παραδεκτό τρόπο, βάση το άρθρου 28 παρ.1 του Συντάγματος.

Η Σύμβαση του ΟΗΕ κατά της Διαφθοράς, που υιοθετήθηκε από τη γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 31 Οκτωβρίου 2003 κυρώθηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο τον Απρίλιο του 2008, προβλέπει μεταξύ άλλων στο κεφάλαιο ΙΙΙ τη λήψη μέτρων σε εθνικό επίπεδο για την ποινικοποίηση και την επιβολή του νόμου σε ορισμένα αδικήματα όπως της δωροδοκίας των δημόσιων λειτουργών (υπουργών, βουλευτών, ΟΤΑ, κλπ.).

Η κύρωση της σύμβασης από τη βουλή ενώ άλλαξε ορισμένα άρθρα του ποινικού κώδικα και αναβάθμισε ορισμένα αδικήματα παθητικής και ενεργητικής δωροδοκίας, από πλημμελήματα σε κακουργήματα, άφησε ανέγγιχτο τον Νόμο περί ευθύνης Υπουργών.

Ζητούμε από τον Πρόεδρο της Βουλής να αναθέσει στο Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής να εξετάσει :

Α. Την ερμηνεία του άρθρου 86 του Συντάγματος υπό το πρίσμα της Διεθνούς Σύμβασης του ΟΗΕ για τη διαφθορά με βάση το άρθρο 28 παρ.1 του Συντάγματος.

Β. Την δυνατότητα αλλαγής του νόμου περί ευθύνης υπουργών ώστε να ληφθούν υπόψη η Σύμβαση και ιδίως τα άρθρα 29 περί παραγραφής αδικημάτων και 30 παρ.3 περί κυρώσεων, που έχουν ως εξής:

«Άρθρο 29

Παραγραφή

Κάθε Κράτος Μέρος, όπου αρμόζει, θεσπίζει, σύμφωνα με την εσωτερική του νομοθεσία, μακρά περίοδο παραγραφής στη διάρκεια της οποίας πρέπει να εγερθεί η νομική δράση για οποιοδήποτε αδίκημα ορίζεται σύμφωνα με την παρούσα Σύμβαση και θα θεσπίσει μακρύτερη περίοδο παραγραφής ή θα προβλέψει την αναστολή της παραγραφής όταν ο θεωρούμενος ως δράστης φυγοδικεί.

Άρθρο 30

Δίωξη, απόφαση και κυρώσεις

.... 3. Κάθε Κράτος Μέρος προσπαθεί να εξασφαλίσει ότι η δικαστική διακριτική εξουσία, που παρέχεται, βάσει της εσωτερικής νομοθεσίας του που αφορά τη δίωξη προσώπων για αδικήματα που θεσπίζονται σύμφωνα με την παρούσα Σύμβαση, ασκείται κατά τρόπο ώστε να μεγιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητα των μέτρων επιβολής του νόμου σε σχέση με τα αδικήματα αυτά και λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την ανάγκη αποτροπής της τέλεσης των αδικημάτων αυτών.»

2. Αλλαγή του Ν.3023/2002 περί χρηματοδότησης κομμάτων

Ο ΣΥΡΙΖΑ επισημαίνει πρωταρχικά ότι κανένας νόμος, καμιά διάταξη, κανένας εξωτερικός έλεγχος δεν θα έχει αποτέλεσμα , αν τα ίδια τα κόμματα δεν λάβουν μέτρα εσωτερικού ελέγχου και αυτοελέχου.

Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει την επανεξέταση των κριτηρίων και όρων για τη χρηματοδότηση των εντός και εκτός Βουλής κομμάτων.

Α. Έσοδα κομμάτων

- Επιπλέον των απαγορεύσεων περί χρηματοδότησης του άρθρου 7 προστίθενται οι εξής απαγορεύσεις για τις οποίες πρέπει να προβλέπονται ανάλογες κυρώσεις:

1. η χρηματοδότηση πολιτικών κομμάτων από πάσης φύσεως μορφής επιχείρηση της ημεδαπής, αλλοδαπής ή εξωχώριες

2. η καθοιονδήποτε τρόπο συμμετοχή πολιτικών κομμάτων στο εταιρικό κεφάλαιο επιχειρήσεων. Εξαίρεση αποτελεί η συμμετοχή σε επιχειρήσεις που σχετίζονται με τη διάδοση ιδεών και πολιτικών απόψεων και αμιγώς δραστηριοποιούνται στον κλάδο των εκδόσεων ή των ραδιοτηλεοπτικών μέσων υπό την προϋπόθεση ότι τα κόμματα κατέχουν την πλειοψηφία του εταιρικού κεφαλαίου. Οι ισολογισμοί των επιχειρήσεων αυτών ελέγχονται από ορκωτούς λογιστές και δημοσιοποιούνται.

3. η οποιαδήποτε οικονομική συναλλαγή μεταξύ των πολιτικών κομμάτων και του ελληνικού δημοσίου, πλην των προβλεπομένων επιχορηγήσεων

4. η καθοιονδήποτε τρόπο χρηματοδότηση από ξένες κυβερνήσεις

Β. Δαπάνες κομμάτων

1. Εφαρμόζεται πλήρως το εθνικό λογιστικό σχέδιο για λόγους διαφάνειας και πραγματικής απεικόνισης της οικονομικής κατάστασης των κομμάτων

2. Ουσιαστικοποιείται το έργο της Επιτροπής Ελέγχου του άρθρου 21 του Ν.3023/2002 με την ενίσχυση και της υποδομής και των αρμοδιοτήτων(και ανακριτικές αρμοδιότητες). Πρόβλεψη και για την προσβασιμότητα στις εκθέσεις των ορκωτών λογιστών-ελεγκτών.

3. Θεωρείται κακουργηματική πράξη ποινικά κολάσιμη η εσκεμμένη απόκρυψη πηγών και των δαπανών των κομματικών οικονομικών μέσων ή της κομματικής περιουσίας και η κατάθεση ψευδών στοιχείων των εισοδημάτων ή της περιουσίας του κόμματος.

4. Η παρακράτηση από την κρατική επιχορήγηση που προβλέπει ο νόμος, σε περίπτωση όπου διαπιστώνεται ότι εσκεμμένα και με την ανοχή κόμματος έχουν εισρεύσει στα ταμεία του χρήματα, κατά παράβαση της νομοθεσίας, είναι ανεπαρκής. Κυρώσεις θεσπίζονται και επιβάλλονται σε όλα τα πρόσωπα των κομμάτων τα οποία ενέχονται στην παράνομη συναλλαγή καθώς και στο κόμμα με τη στέρηση του συνόλου της κρατικής επιχορήγησης του έτους.

Γ. ΜΜΕ και κόμματα.

1. Εκτός εκλογικής περιόδου, στα κόμματα, που εκπροσωπούνται στη Βουλή ή στην ευρωβουλή καθώς και σε κόμματα που έλαβαν ένα ποσοστό(προσδιορίσιμο) στις τελευταίες εκλογές, παρέχεται χρόνος για έκφρασή τους στα δημόσια ραδιοτηλεοπτικά μέσα.

2. Κατά την προεκλογική περίοδο υποχρεούνται τα δημόσια και ιδιωτικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα ενημέρωσης για παροχή ενός καθοριζόμενου ελάχιστου χρόνου και ενός επιπλέον ανάλογα με την δύναμη των κομμάτων σε συγκεκριμένες βραδινές ζώνες, όχι πέραν της 11.00 μμ.

Δ. Εκλογικές δαπάνες

Ορισμένα μέσα προεκλογικής προπαγάνδας είναι εξαιρετικά δαπανηρά και μπορεί να απαγορευτούν γενικά σε όλους ώστε να μην υπάρχει δυνατότητα κατηγορίας για αντιδημοκρατική ρύθμιση.

Ως τέτοια προτείνουμε, χωρίς να εξαντλούμε τον κατάλογο, τις απαγορεύσεις:

-των γιγαντοαφισών σε οποιαδήποτε ευκαιρία ή περίσταση ή τοποθεσία, που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι και παράνομες,

-των "εκλογικών κέντρων", με εξαίρεση μια συνεννόηση με τα κόμματα για κάθε εκλογική περιφέρεια,

-της χρήσης μέσων για προπαγάνδα που οχλούν ή παρεμποδίζουν την ομαλή λειτουργία των πόλεων και των δικτύων, συγκοινωνιών, όπως π.χ. αεροσκάφη και παρόμοια, σειρές καμιονιών με πανό κλπ..

Στην κατεύθυνση της ουσιαστικής διευκόλυνσης του προεκλογικού αγώνα προτείνουμε την παραχώρηση σε συνεννόηση με τη διακομματική επιτροπή χώρων για πολιτικές εκδηλώσεις (π.χ. στάδια, γήπεδα κλπ) σε όλα τα κόμματα για τις συγκεντρώσεις τους, όπως και χώρων σε πλατείες και ορισμένα πεζοδρόμια με υποδοχές για τις κανονικές προεκλογικές αφίσες και ανακοινώσεις των κομμάτων.

3. Αποτροπή δωροδοκίας σε περιπτώσεις προμηθειών του δημοσίου

1. Καθιερώνεται η πλήρης δημοσιοποίηση κάθε σύμβασης του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Αξιοποίηση προς τούτο όλων των έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων.

2. Ανατίθεται σε Ανεξάρτητη Αρχή η αρμοδιότητα του ελέγχου των συμβάσεων του Δημοσίου.

Η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, σε κάθε περίπτωση, έχει τη δυνατότητα άσκησης του προβλεπόμενου κοινοβουλευτικού ελέγχου στην εν λόγω Ανεξάρτητη αρχή.

3. Απαγορεύεται η ανάληψη προμηθειών ή η συμμετοχή σε διαγωνισμούς του δημοσίου, εταιρειών των οποίων η μητρική εταιρεία εδρεύει σε χώρα που δεν θεωρεί ποινικά κολάσιμη την πράξη της ενεργητικής δωροδοκίας στην αλλοδαπή - προώθηση και σχετικής κοινοτικής νομοθεσίας.

4. Θεσμοθετείται υποχρεωτική ρήτρα σε όλες τις συμβάσεις του ελληνικού δημοσίου ή δημοσίων επιχειρήσεων στην οποία θα προβλέπεται ότι: σε περίπτωση δωροδοκίας ή αθέμιτου επηρεασμού δημόσιου λειτουργού (υπόσχεση, προσφορά ή παροχή άμεσα ή έμμεσα μη οφειλόμενου πλεονεκτήματος για τον εαυτό του ή για άλλο πρόσωπο ή φορέα), που έχει σημαντική θέση στην διαδικασία της προμήθειας, το ελληνικό δημόσιο θα έχει δικαίωμα μετά από οριστική (πρωτόδικη) απόφαση δικαστηρίου και μέχρι την τελεσίδικη απόφαση:

α) να αποκλείει κάθε μελλοντική συμμετοχή του προμηθευτή σε συμβάσεις του δημοσίου

β) να αναστέλλει κάθε πληρωμή ή άλλου είδους οικονομική απαίτηση του προμηθευτή

Αμέσως μετά τη πρωτόδικη απόφαση τα όργανα της Πολιτείας με ασφαλιστικά μέτρα οφείλουν να ζητούν από τα αρμόδια δικαστήρια τον προσδιορισμό της ζημιάς του δημοσίου. Ο προμηθευτής πρέπει να καταβάλλει άμεσα το 50% του επιβαλλόμενου ποσού, με δυνατότητα δέσμευσης περιουσιακών του στοιχείων και στην αλλοδαπή μέχρι την τελεσίδικη απόφαση

Οι όποιες αποφάσεις της πολιτείας αναπροσαρμόζονται ανάλογα μετά την τελεσίδικη απόφαση των δικαστηρίων.

5. Απαγορεύεται σε πρόσωπα που διετέλεσαν μέλη ελληνικής Κυβέρνησης να συμμετέχουν σε διοικητικό συμβούλιο ή σε διευθυντική θέση επιχειρήσεων - προμηθευτών του ελληνικού δημοσίου, εκτός αν έχει παρέλθει μια πλήρης δεκαετία από την άσκηση των καθηκόντων τους. Το ίδιο ισχύει για πρόσωπα ΟΤΑ (Δήμαρχοι, Νομάρχες, Περιφερειάρχες, κ.α) για προμήθειες που αφορούν τις περιοχές στις οποίες είχαν δημόσιο αξίωμα.

6. Απαγορεύεται σε πρώην δημόσιους λειτουργούς ή συνταξιούχους δημόσιους υπαλλήλους ή απόστρατους αξιωματικούς, που μετείχαν καθʼ οιονδήποτε τρόπο σε διαδικασίες προμηθειών δημοσίων υπηρεσιών, να συμμετέχουν σε διοικητικό συμβούλιο ή σε διευθυντική θέση επιχειρήσεων - προμηθευτών του ελληνικού δημοσίου, εκτός αν έχει παρέλθει μία πλήρης δεκαετία από την καθʼ οιονδήποτε τρόπο αποχώρηση από την υπηρεσία τους. Η απαγόρευση ισχύει για προμήθειες του δημοσίου, που αφορούν το αντικείμενο της εργασίας τους ως δημόσιου λειτουργού.

7. Θεσπίζεται η υποχρέωση του δημοσίου ή των δημοσίων επιχειρήσεων να προβαίνουν στη δήμευση της περιουσίας του φυσικού προσώπου, που έχει καταδικαστεί για το αδίκημα της παθητικής δωροδοκίας μέχρι του ποσού που αντιστοιχεί στα προϊόντα του εγκλήματος, σύμφωνα με την Σύμβαση του ΟΗΕ για την πάταξη της διαφθοράς.

Η ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ