Κυρία Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, χθες η Εισηγήτρια του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., η κυρία Φιλίνη, και αρκετοί συνάδελφοι Βουλευτές μίλησαν, εξέθεσαν τις απόψεις μας, άσκησαν κριτική στο σχέδιο νόμου που συζητούμε, διατύπωσαν τις προτάσεις του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς για το κορυφαίο για εμάς θέμα του Χωροταξικού Σχεδιασμού.

Διάβασα από τα Πρακτικά, διότι ήμουν σε άλλη υποχρέωση και τις τοποθετήσεις των κυρίων Υπουργών, του κ. Σουφλιά και του κ. Καλογιάννη.

Μου έκανε εντύπωση η αδυναμία των Υπουργών, η αδυναμία αυτής της Κυβέρνησης να ακούει, σαν να μην άκουσαν τίποτα από τις τοποθετήσεις των Βουλευτών του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Και όχι μόνο δεν άκουσαν, αλλά έφτασε ο κ. Σουφλιάς να αναρωτηθεί αν οι Βουλευτές του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. έχουν διαβάσει το σχέδιο νόμου το οποίο κατέθεσε.

Κατά την άποψή μου, αυτό δείχνει μια αδυναμία του Υπουργού και μια αδυναμία της Κυβέρνησης. Διότι είναι αδυναμία το να μην αναγνωρίζουμε τις πραγματικότητες.

Και η πραγματικότητα, κύριε Υπουργέ, είναι ότι εμείς, οι Βουλευτές της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, το περιβάλλον δεν το ανακαλύψαμε σήμερα. Εμείς δε γίναμε οικολόγοι, τώρα που και τα επίσημα ανακοινωθέντα διεθνών οργανισμών μιλούν για κλιματική αλλαγή. Εμείς δεν ανακαλύψαμε τη σημασία του περιβάλλοντος σήμερα.

Εμείς γίναμε οικολόγοι από τον Μαρξ, που πριν από ενάμιση αιώνα είπε ότι το περιβάλλον δεν είναι για να το έχουμε υπό την ιδιοκτησία μας, αλλά είναι μία κληρονομιά που πρέπει να παραδώσουμε στα παιδιά μας σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι την παραλάβαμε. Εμείς οικολόγοι γίναμε από τον Σεφέρη, ο οποίος έλεγε πριν από δεκαετίες: «Όπου γυρνάω, η Ελλάδα με πληγώνει». Και εννοούσε ακριβώς αυτό, την καταστροφή του περιβάλλοντος, την καταστροφή της πολιτισμικής μας κληρονομιάς.

Και θα έπρεπε να έχει κανείς το θάρρος να αναγνωρίσει ότι ο Συνασπισμός, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. σήμερα, ανήκει σε εκείνες τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας μας που άνοιξαν το δρόμο στη συνειδητοποίηση των προβλημάτων που σήμερα συζητούμε. Θα έλεγα ότι χρειάζεται και λίγο θάρρος να αναγνωρίσει κανείς ότι οι άνθρωποι συνάδελφοί μας, σαν τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη, σαν την Άννα Φιλίνη, σαν το συνάδελφο Δρίτσα και τους άλλους συναδέλφους που μίλησαν, δε μιλούν για το περιβάλλον, αγωνίζονται για το περιβάλλον εδώ και δεκαετίες. Αυτά ως εισαγωγή.

Εγώ θα ήθελα να ασχοληθώ, αντιθέτως, με αυτά που χρησιμοποιεί η Κυβέρνηση ως επιχειρήματα. Εμείς ακούμε τα επιχειρήματα της Κυβέρνησης, μας προβληματίζουν, προσπαθούμε να εξηγήσουμε το τι γίνεται και γιατί, προσπαθούμε να πειστούμε, αν μπορούμε να πειστούμε. Όμως, όταν δε μπορούμε να πειστούμε, διατυπώνουμε ευθαρσώς την άποψή μας.

Το πρώτο, λοιπόν, επιχείρημα το οποίο ακούσαμε από αυτή την Κυβέρνηση και από τον Υπουργό, είναι ότι για πρώτη φορά έχουμε χωροταξικό σʼ αυτή τη χώρα. Και επομένως, θέλει να πει το επιχείρημα αυτό, εν πάση περιπτώσει και με κάποιες αβαρίες, δεδομένου ότι για πρώτη φορά έχουμε Χωροταξικό Σχέδιο: «Ψηφίστε το».

Μας κάνει, όμως, εντύπωση το εξής γεγονός. Δεν ακούσαμε από κανέναν εκπρόσωπο της Κυβέρνησης, αλλά ούτε και από το ΠΑ.ΣΟ.Κ., από κανέναν ομιλητή, το γιατί μέχρι σήμερα η χώρα αυτή πράγματι δεν έχει χωροταξικό σχέδιο. Γιατί όλες αυτές οι κυβερνήσεις που πέρασαν, δεκαετίες τώρα, δεν φρόντισαν να έχουμε ένα χωροταξικό σχέδιο; Γιατί είμαστε η μόνη χώρα της Ευρώπης που δεν έχουμε χωροταξικό σχέδιο, δεν έχουμε Κτηματολόγιο, δεν έχουμε Δασολόγιο; Τα ερωτήματα αυτά είναι κρίσιμα, διότι από την απάντησή τους εξαρτάται και το τι γίνεται σήμερα, τι πρέπει να γίνει και τι ακριβώς μπορούμε να προβλέψουμε ότι θα γίνει στο μέλλον.

Εμείς πιστεύουμε ότι ο βασικός λόγος που μέχρι σήμερα δεν είχαμε Κτηματολόγιο, δεν είχαμε Δασολόγιο, δεν είχαμε χωροταξικό σχέδιο, ούτε από τις κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας ούτε από τις κυβερνήσεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ., είναι διότι υπήρξε στρατηγική επιλογή για μια ανάπτυξη της χώρας μας η οποία συνειδητά αναζητούσε την κερδοφορία των επιχειρήσεων και την ανταγωνιστικότητα, μέσα από την εκμετάλλευση -συχνά καταστροφική- του χώρου, του περιβάλλοντος, των δασών, των φυσικών πόρων, της πολιτισμικής μας κληρονομιάς.

Αυτή ήταν στρατηγική επιλογή, δεν ήταν παράλειψη, δεν ήταν λάθος. Ήταν η επιλογή που άρχισε από πολύ παλιά, με αποκορύφωμα την Δικτατορία και που έλεγε ότι η Χαλυβουργική, τα Διυλιστήρια μπορούν να γίνονται ακόμα και σε οικολογικά ευαίσθητους χώρους, μπορεί να γίνονται κοντά ακόμα και σε μνημεία του αρχαίου πολιτισμού, μπορεί να γίνονται οπουδήποτε, διότι πίστευαν ότι έτσι μπορούν να εξυπηρετήσουν την ανάπτυξη αυτής της χώρας.

Και το πρόβλημα είναι ότι έστω και σήμερα δεν υπάρχει το θάρρος να υπάρξει να αναγνωριστεί, να γίνει αυτή η αυτοκριτική για να βγουν διδάγματα για το μέλλον.

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο δεν είχαμε ως χώρα και δεν έχουμε χωροταξικό σχεδιασμό και όλα τα άλλα συναφή είναι διότι η άλλη επιλογή που συνόδευσε την πρώτη είναι ότι δεν θα συγκροτήσουμε ως χώρα κοινωνικούς θεσμούς, κοινωνικές πολιτικές στέγασης, κοινωνικό κράτος, αλλά θα στηριχτούμε σε ένα πελατειακό σύστημα σχέσεων το οποίο θα δείξει ανοχές σε καταπατήσεις, σε αυθαιρεσίες. Με τον τρόπο αυτό θα βολευτεί ο «λαουτζίκος», θα του δώσουμε τη διαφυγή της αντιπαροχής, θα δημιουργηθούν υπεραξίες στα οικόπεδα, θα διαμορφωθεί, λοιπόν, μια κοινωνική βάση –και διαμορφώθηκε- που είναι η κοινωνική βάση του συναινετικού δικομματισμού που ζήσαμε όλα αυτά τα χρόνια.

Αυτή είναι εν ολίγοις και εντελώς συνοπτικά η δική μας ερμηνεία και η δική μας απάντηση στο υπολανθάνον ερώτημα, γιατί ως τώρα δεν είχαμε χωροταξικό σχέδιο. Και είμαστε ανοικτοί να ακούσουμε κι άλλες θεωρίες. Φυσικά μπορεί να προσθέσει κανείς και άλλες αιτίες και άλλους παράγοντες και άλλους λόγους. Αλλά αυτοί οι πολιτικοί παράγοντες ήταν κατά τη γνώμη μας οι βασικοί.

Άρα, εδώ πρέπει να μιλήσουμε για τα συγκροτημένα συμφέροντα, για δομές συμφερόντων, για πελατειακές λογικές, για πολιτικές επιρροές που είχαν και έχουν όλα αυτά τα συμφέροντα, ως το βασικό πρόβλημα το οποίο πρέπει να αντιμετωπίσουμε, αν θέλουμε να αποκτήσουμε χωροταξικό σχεδιασμό.

Αυτός είναι και ο λόγος που, όπως διαπιστώνουν και επιστήμονες που ερευνούν αυτά τα θέματα, ό,τι έγινε στη χώρα μας δεκαετίες τώρα στον τομέα που συζητούμε ήταν, είτε αποσπασματικές ρυθμίσεις που έμεναν στα χαρτιά, αν ήταν θετικές, είτε ρυθμίσεις που νομιμοποιούσαν κάθε φορά τα κακέκτυπα στα οποία οδηγούσε αυτή η άναρχη και ιδιοτελής ανάπτυξη που είχαμε.

Το ερώτημα που τίθεται, λοιπόν, είναι το εξής. Αυτές οι δομές συμφερόντων, αυτές οι στρατηγικές επιλογές ως προς την ανάπτυξη, αυτές οι πελατειακές λογικές έχουν εξαλειφθεί; Δηλαδή η Νέα Δημοκρατία ξαφνικά τα ξέχασε αυτά; Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. τα ξέχασε αυτά ή υπεισέρχονται με νέους όρους και στο σχέδιο νόμου που συζητούμε εδώ και σε πολιτικές οι οποίες διατυπώνονται;

Εμείς φοβόμαστε ότι συμβαίνει το δεύτερο, ότι δηλαδή αυτό που ονομάζει η Κυβέρνηση χωροταξικό σχεδιασμό και αυτό που ο κ. Σουφλιάς υπερασπίζεται και αυτό που ενδεχομένως θα ήθελε ως φιλοδοξία να υπάρχει, στην πραγματικότητα δεν συνιστά μια τομή με το χθες, αλλά αποτελεί μια συνέχειά του με άλλες μορφές και άλλους τρόπους.

Μια θετική ρητορική, ένα πλαίσιο θετικών διακηρύξεων υπάρχει, αλλά δεν υπάρχουν οι δεσμεύσεις, δεν υπάρχουν τα χρονοδιαγράμματα, δεν υπάρχουν οι ποσοτικοί προσδιορισμοί, δεν υπάρχουν εκείνα τα εχέγγυα τα οποία θα μας πείθουν ότι το ό,τι θετικό υπάρχει ή θα μπορούσε να προκύψει με την ερμηνεία του κειμένου θα υλοποιηθεί. Αντιθέτως, υπάρχουν πόρτες, παράθυρα κι ελλείμματα που φοβόμαστε ότι αυτά θα πρυτανεύσουν και στο μέλλον.

Το δεύτερο επιχείρημα που χρησιμοποίησε ο Υπουργός είναι το εξής: «Εν πάση περιπτώσει, έχουμε τις ίδιες αρχές. Αυτά που λέτε εσείς κι εμείς τα εννοούμε». Μα, μπορούμε μετά από όλα αυτά να μιλήσουμε για τις ίδιες αρχές, αφού πρόκειται για μια σύγκρουση συμφερόντων; Χωροταξία δεν είναι μια άσκηση επί χάρτου.

Το αν θα πούμε ότι θα οριστεί χρήση γης ή δεν θα οριστεί χρήση γης, το αν θα πούμε ότι θα βάλουμε ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα να απαγορέψουμε την αυθαίρετη δόμηση, αυτό έχει να κάνει με συμφέροντα και υπονοεί κοινωνικές συγκρούσεις. Βεβαίως, θα επιδιώξουμε και εξισορροπήσεις νόμιμων συμφερόντων –αυτό είναι εύλογο- αλλά χωροταξία από πολιτική άποψη δεν παύει να σημαίνει μία κοινωνική αντιπαράθεση, μία κοινωνική σύγκρουση.

Για ποιες κοινές αρχές, λοιπόν, μιλάει ο κύριος Υφυπουργός; Με ποια συμφέροντα είναι αυτή η Κυβέρνηση και ποια συμφέροντα υπερασπίζεται ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς; Είμαστε σε αντίπαλες όχθες. Και αυτή είναι η βαθύτερη αιτία των διαφωνιών. Και επιτρέψτε μου να πω ότι είναι ρηχό και παραπλανητικό –για να μην πω και υποκριτικό- το να μην αναγνωρίζουμε τις υπαρκτές διαφορές, αλλά να ανάγουμε τα θέματα στο αν διαβάσαμε τη μία ή την άλλη διατύπωση.

Βεβαίως, αναφέρονται στο κείμενο η αειφόρος ανάπτυξη, η ισόρροπος ανάπτυξη ή αναγνωρίζεται η ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος. Ποιες πολιτικές, όμως, με τρόπο δεσμευτικό υπηρετούν αυτές τις αρχές; Και εν πάση περιπτώσει, για ποια ανάπτυξη μιλάμε; Διότι εδώ –και εδώ είναι το ατύχημα, θα έλεγα και στον κ. Σουφλιά προσωπικά- μιλάμε για χωροταξικό σχεδιασμό μίας ανάπτυξης, η οποία είναι σε κρίση. Δεν μπορεί να συνεχιστεί μία ανάπτυξη βασισμένη στο δανεισμό. Δεν μπορούμε να προχωρήσουμε χωρίς να θέσουμε ερωτήματα, όπως το ποιος θα είναι ο παραγωγικός ιστός αυτής της χώρας, τι θα παράγουμε, πώς θα το παράγουμε, πού θα το παράγουμε.

Ήμουν προχθές στην Κρήτη και κάτι μου έκανε εντύπωση. Πήγα σε μέρη, όπου παλιά διάβαζε κανείς πινακίδες «πωλείται αγνό ελαιόλαδο» ή «πωλείται μέλι» ή «πωλούνται αυγά παραγωγής μας». Η μόνη πινακίδα που είδα στην Κρήτη είναι «πωλούνται οικόπεδα»! Η μόνη πινακίδα που είδα ήταν «πωλούνται οικόπεδα και σπίτια»!

Όταν, λοιπόν, μία χώρα φθάνει να εκποιεί τη γη της, το έδαφός της, κάτι δεν πάει καλά και πάει στραβά. Και αυτά είναι τα προβλήματα που θα περίμενε κανείς να αντιμετωπίσει το χωροταξικό, να θέσει δηλαδή φραγμούς, να θέσει ανάχωμα, να προστατεύσει το περιβάλλον από τη λαίλαπα των συμφερόντων, μεγάλων και μικρών, τα οποία απειλούν ό,τι έχει απομείνει.

Για ποια ανάπτυξη, λοιπόν, μιλάμε; Με τι παραγωγικό σύστημα; Ποια είναι η θέση του πολιτισμού σʼ αυτήν την ανάπτυξη; Γιατί αυτό το θέμα είναι τόσο υποβαθμισμένο ή και λείπει εντελώς;

Και το δεύτερο ατύχημα που έχει αυτό το εγχείρημα είναι ότι ερχόμαστε να μιλήσουμε για χωροταξία σε μία εποχή όπου συνειδητοποιείται η κλιματική αλλαγή. Πρέπει να σκεφτούμε από την αρχή όλα όσα κάναμε ως τώρα, όχι μόνο το τι παράγουμε και πώς το παράγουμε, αλλά και πώς οργανώνουμε την κοινωνική μας ζωή, αν θα στηριχθούμε σε ατομικά μέσα και ατομικές λύσεις, ιδιωτικά αυτοκίνητα, ιδιωτικά μέσα μεταφοράς, ιδιωτικές λύσεις ή θα στηριχθούμε σε συλλογικές λύσεις, αν θα αναβαθμίσουμε τα δημόσια αγαθά και αν θα προστατεύσουμε πάνω απʼ όλα αυτό που λέγεται «περιβάλλον». Και όταν μιλάμε για ανάπτυξη, με ποιο κοινωνικό περιεχόμενο την εννοούμε; Ποιοι είναι οι στόχοι σε ό,τι αφορά τις περιφερειακές ανισότητες, αλλά και τις κοινωνικές ανισότητες ακόμα;

Θα ρωτήσει κανείς –και θα έχει δίκιο- «μα, αυτά είναι θέματα του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.; Βεβαίως δεν είναι θέματα του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.! Βεβαίως αυτό που συζητούμε δεν είναι θέμα ενός Υπουργείου, αλλά είναι θέμα ολόκληρης της Κυβέρνησης και είναι θέμα τελικά ολόκληρης της κοινωνίας! Όμως, δε μπορούμε να μιλήσουμε για χωροταξικό σχεδιασμό μίας ανάπτυξης η οποία είναι σε κρίση, η οποία είναι πηγή προβλημάτων και την οποία πρέπει να αλλάξουμε και για λόγους κοινωνικούς, αλλά και για λόγους περιβαλλοντικούς.

Αυτό είναι το δομικό πρόβλημα αυτής της προσπάθειας και αυτό το πρόβλημα θα μπορούσε ενδεχομένως να αντιμετωπιστεί μʼ ένα άνοιγμα στην κοινωνία για τη διαμόρφωση κοινωνικών μετώπων, για την ανάδειξη συμμάχων και αντιπάλων, ούτως ώστε να οργανωθεί μία διαδικασία η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σʼ ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης και βεβαίως στο χωροταξικό σχεδιασμό αυτής της ανάπτυξης.

Ο κ. Σουφλιάς και αυτή η Κυβέρνηση δεν το έπραξαν. Μιλούν για διαβούλευση και εννοούν το εξής: Ανακοινώνουμε το τι θέλουμε, επιτρέπουμε και σε σας να πείτε καμιά γνώμη, αλλά εμείς θα αποφασίσουμε. Το αποτέλεσμα ποιο είναι; Φέρτε μας κοινωνικούς φορείς που συμφωνούν μʼ αυτό το κατασκεύασμα.

Εγώ δε θα ήθελα να καταχραστώ περισσότερο χρόνο και θα ήθελα να πω μόνο το εξής. Αυτό το σχέδιο ενδεχομένως θα ψηφιστεί με βάση την τυπική πλειοψηφία. Για μας η διαδικασία δεν τελειώνει εδώ. Και εφόσον η Κυβέρνηση είπε ότι ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς δεν συμμετείχε με προτάσεις στις διαδικασίες διαβούλευσης, θα ήθελα να σας πω ότι εγώ απάντησα ήδη.

Εμείς, ως κόμμα, εκτός των άλλων, αγωνιζόμαστε και για το περιβάλλον και έχουμε συγκεκριμένες προτάσεις και τώρα και από παλιά.

Όμως, για μας αυτό που η Κυβέρνηση ονομάζει «διαβούλευση» αρχίζει από αύριο. Δεν τελειώνει αύριο. Εμείς θα κάνουμε από τη μεριά μας αυτό που θα έπρεπε να γίνει. Εμείς καλούμε τους κοινωνικούς φορείς σε τοπική, περιφερειακή και εθνική κλίμακα να συζητήσουμε για ένα άλλο χωροταξικό σχέδιο, για ένα σχέδιο που πράγματι χρειάζεται η κοινωνία μας και κάθε μέρα που θα περνάει αυτό που θα ψηφιστεί θα αναδεικνύει τη σημασία και την αναγκαιότητά του.

Ευχαριστώ.