Εισήγηση της Κ. Μάλαμα, βουλευτή Χαλκιδικής και Τομεάρχη Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, στο σχέδιο νόμου “Κύρωση της σύμβασης δωρεάς μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο», ως δωρεοδόχων, και των Σπυρίδωνα Ι. Λάτση και Ντόροθυ συζ. Σ. Λάτση, ως δωρητών, σχετικά με τη χρηματοδότηση, εκ μέρους των δωρητών, της εκπόνησης μελετών για την αναβάθμιση και επέκταση του κτιρίου που στεγάζει το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο”. Ολομέλεια Βουλής. 15.5.2024

Κυρίες και κύριοι βουλευτές, έχουμε μπροστά μας μια κύρωση δωρεάς για την επέκταση του αρχαιολογικού μουσείου της Αθήνας, η οποία πρέπει να γίνει αντιληπτή και υπό το πρίσμα της σημαντικότητας και της αναγκαιότητάς της, αλλά και σε συνάρτηση με τα πολιτικά και διαχειριστικά δεδομένα που δημιούργησε η κυβέρνηση και το Υπουργείο Πολιτισμού σε σχέση με το θέμα.

.

Σε ό,τι αφορά το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, το είπαμε και στην επιτροπή, το επαναλαμβάνουμε και τώρα. Πρόκειται για το πιο σημαντικό μουσείο της κλασικής αρχαιότητας παγκοσμίως. Ένα μουσείο με μοναδικά εκθέματα παγκόσμιας μοναδικότητας κι ακτινοβολίας. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, όσο κι αν επεκταθεί, θα είναι πάντα μικρό για να χωρέσει το μεγαλείο των εκθεμάτων που διαθέτει.

Πάνω, λοιπόν, σε αυτή τη βάση, υπήρξαν και στο παρελθόν σοβαρές σκέψεις και ιδέες για την επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Οι περισσότερες από αυτές τις ιδέες, η αλήθεια είναι ότι μελετούσαν την επέκταση προς την αντίθετη μεριά από αυτή που συζητάμε σήμερα. Αφήνοντας την πρόσοψη του νεοκλασικού κτιρίου σε οπτική επαφή, με τους κήπους, αλλά και με το κτίριο του Εθνικού Μετσόβιου Πανεπιστημίου, διατηρώντας έτσι ένα οικιστικό σύνολο μοναδικό, ένα αστικό τοπόσημο από τα λίγα που έχουν απομείνει την Αθήνα.

Ως προς το θέμα της δωρεάς επαναλαμβάνουμε επίσης, ότι το κτίριο του στεγάζει το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έχει μακρά ιστορία δωρητών, από το οικόπεδο, μέχρι την ολοκλήρωση του, όπως την βλέπουμε σήμερα. Άρα, η δωρεά αυτή για τις μελέτες επέκτασης του εγγράφεται σε μια παράδοση δωρητών, σημαντική σε ιστορικό βάθος.

Τελευταία κοινή παραδοχή είναι ότι έχουμε ένα αρχιτεκτονικό προσχέδιο, μιας ιδέας, μιας σύμπραξης ενός ευρωπαϊκού κι ενός ελληνικού αρχιτεκτονικού γραφείου, η οποία παρουσιάστηκε στο ευρύ κοινό μέσα από κάποιες φωτορεαλιστικές απεικονίσεις, οι οποίες πιθανόν να άρεσαν, πιθανόν να μην άρεσαν, αλλά δεν είναι, για την ώρα, εκεί το ζήτημα.

Εμείς δεν έχουμε αυτή τη στιγμή τα δεδομένα για να πούμε εάν οι νέοι αυτοί βραχίονες που σχεδιάζονται θα περιορίσουν την θέαση της όψης του νεοκλασικού ή εάν είναι εφικτό να έχουμε μια αίσθηση κήπου σε φυτά που θα τοποθετηθούν στις οροφές αυτών των κατασκευών. Κι εδώ ξεκινάνε τα προβλήματα.

Η κυρία Υπουργός μας είπε ότι συμμετείχε σε κύκλους Αθηναίων πολιτών, μαζί με την κυρία Μαρέβα Μητσοτάκη, ήδη από το 2016 - 2017, με αντικείμενο τον προβληματισμό σε σχέση με την επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Και μάλιστα η κυρία Υπουργός εγκάλεσε όσους αναρωτήθηκαν με ποια θεσμική ιδιότητα συμμετείχε, απαντώντας με εκείνη του “πολίτη”. Σεβαστό. Προφανώς και δικαιούται η κυρία Υπουργός, ως πολίτης της Αθήνας να έχει τέτοιους προβληματισμούς. Όμως, δεν θα ήταν εύλογο να έχουν το ίδιο δικαίωμα κι άλλοι πολίτες; Γιατί αποτελεί δική της προνομία και μόνο;

Κι ενώ βέβαια συζητάμε για την επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, δεν μπορούμε να μην πούμε ότι σήμερα το Αρχαιολογικό Μουσείο υπολειτουργεί. Όπως υπολειτουργούν και τα υπόλοιπα μεγάλα μουσεία. Σε κάποια με μειωμένο ωράριο, σε άλλα με κλειστές αίθουσες. Θα ισχυριστείτε βέβαια ότι από σήμερα έχει επεκταθεί το ωράριο και θα είναι από τις 8 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ. Σε κάποια. Σε ορισμένα. Με ποιο προσωπικό κυρία Υπουργέ; Και με πόσες αίθουσες κλειστές; Αυτά πρέπει να απαντήσετε. Τα έργα σας είναι απολύτως ανακόλουθα με τους λόγους σας. Λέτε ότι ανήκετε στον κύκλο, λοιπόν, που ενδιαφέρεται για το Μουσείο. Εμείς, όμως, διαπιστώνουμε μία χαώδη απόσταση από τα λεγόμενα, από τα λόγια σας κι από τα έργα σας.

Γιατί, όμως, επανέρχομαι, αποφασίσατε έναν κλειστό διαγωνισμό, με μόλις 10 υποψήφιους, υποχρεωτικά από το εξωτερικό; Γιατί την απόφαση σε σχέση με το αρχιτεκτονικό προσχέδιο έλαβε μία επιτροπή που ορίστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό από την ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού; Δεν είχαν δικαίωμα κι άλλοι πολίτες, κι άλλοι αρχιτέκτονες κι άλλοι αρχαιολόγοι της πόλης και της χώρας να θέσουν τις ιδέες τους; Σήμερα, αυτή η συγκεντρωτική διαδικασία βρίσκεται, λοιπόν, αντιμέτωπη με την κρίση του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Και ρωτάμε, τι θα γίνει αν κριθούν αντισυνταγματικές οι Υπουργικές Αποφάσεις, με τις οποίες φτάσαμε στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό και στην συνέχεια στην δωρεά; Θα τιναχτεί, προφανώς, η δωρεά στον αέρα. Υπάρχει σχετική ρήτρα μέσα, μάλιστα, που δίνει την δυνατότητα μονομερούς αποχώρησης σε μία τέτοια απρόβλεπτη περίπτωση. Γιατί, λοιπόν, δεν επιλέχθηκε ένας ανοικτός αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, όπως είχε γίνει στην περίπτωση του Μουσείου της Ακρόπολης;

Πάνω στο θέμα των προσφυγών στο Συμβούλιο της Επικρατείας έρχεται να προστεθεί και το πολύ σφιχτό μελετητικό χρονοδιάγραμμα που προβλέπεται στην σύμβαση της δωρεάς και που κατά την γνώμη μας κινδυνεύει με εκτροπή και τελικά απώλεια της δωρεάς. Πως είναι δυνατόν να ελπίζουμε ότι μέσα σε 36 μήνες θα ωριμάσει ένα τέτοιο σχέδιο, μιας παρέμβασης τόσο μεγάλης κλίμακας, όταν το αντίστοιχο διάστημα για το Μουσείο της Ακρόπολης ήταν τουλάχιστον διπλάσιο; Πως μπορούμε να αγνοήσουμε την δικαστική και διοικητική πραγματικότητα που έχουμε μπροστά μας; Δεν είναι πιθανό να υπάρξουν κι άλλες προσφυγές;

Ιδιαίτερα όταν δεν έχει γίνει καμία διαβούλευση με την πόλη των Αθηνών, καμία διαβούλευση με ενδιαφερόμενους φορείς; Τι μας έχει διδάξει η ιστορία του Μουσείου της Ακρόπολης, αλλά και συνολικά η διαχείριση των δημοσίων έργων; Ότι χωρίς κοινωνική συμμετοχή, με αποφάσεις που δεν εμπλέκουν το σύνολο των φορέων, ο δρόμος των προσφυγών προμηνύεται μακρύς και σε πολλές περιπτώσεις καταστροφικός.

Άρα, λοιπόν, η επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, ναι είναι μια αναγκαιότητα. Η δωρεά της οικογένειας Λάτση για τις μελέτες είναι σημαντική και σοβαρή, προφανώς, αλλά όλα αυτά ενδέχεται να υποθηκευτούν από αβεβαιότητες που δημιούργησε με την διαχείριση της υπόθεσης η ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού. Που διοργάνωσε έναν κλειστό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, που λειτούργησε χωρίς διαβούλευση σε ένα μεγάλο έργο αστικής ανάπλασης, που δεν συνομίλησε με τον αρχαιολογικό κόσμο για το μεγαλύτερο μουσείο της χώρας και που τελικά όλα αυτά θα τα βρούμε μπροστά μας στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Μέχρι τότε, όλα όσα ακούμε από την ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού θα είναι ευχολόγια. Κι επειδή η ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού αρέσκεται στα μεγάλα οραματικά σχέδια, αλλά στις διαχειριστικές αποτυχίες τηρεί σιγή ασυρμάτου, θα θέλαμε η κυρία Υπουργός Πολιτισμού, να μας πει σε αυτή την πρώτη κοινοβουλευτική παρέμβασή της μετά την έναρξη των κοινοβουλευτικών εργασιών τι πήγε στραβά και είδαμε αυτό το καρναβαλικό θέαμα στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης. Δεν έβγαλε η κυρία Υπουργός ούτε μια γραπτή ανακοίνωση κι οχυρώθηκε πίσω από γραφειοκρατικές εξηγήσεις υπηρεσιακών παραγόντων.

Εγώ θέλω να ρωτήσω απλά. Οι πλαστικές περικεφαλαίες και τα δόρατα καρναβαλίστικα παιχνίδια πώς πέρασαν στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης; Δεν αισθάνεται η ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού ότι έχει την πολιτική ευθύνη για αυτή την μνημειώδη διαχειριστική αποτυχία; Δεν πρέπει κυρία Υπουργέ να την αναλάβετε την πολιτική ευθύνη αυτής της εικόνας που μας εκθέτει διεθνώς; Εμείς αναμένουμε τις απαντήσεις σας γιατί πραγματικά, όταν έχουμε μια αποτυχία τέτοιου βεληνεκούς ξέρουμε ότι επιβάλλεται κάποιος να αναλάβει την ευθύνη. Εδώ βλέπουμε την ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού κρυπτόμενη από το ζήτημα κι ένα μπαλάκι υπηρεσιακών ευθυνών που στο τέλος καταλήγουν σε κάποιο λάθος ενός υπαλλήλου. Όμως, η ύπαρξη μιας δεκαπεντάδας καρναβαλιστών στην Ακρόπολη, που πιθανόν να σχετίζονται και με τα κέφια κάποιων επιφανών τουριστών για εμάς ξέρετε τι σηματοδοτεί;

Ότι αν αυτό συμβαίνει τώρα, τότε φανταζόμαστε όλοι τι ξέφρενο πάρτι, κι επιτρέψτε μου την έκφραση, θα συμβεί με τις πριβέ ξεναγήσεις των 5000 ευρώ, όπου ο κάθε πλούσιος θα βλέπει τον Ιερό Βράχο σαν θεματικό πάρκο. Και θα ήθελα να κλείσω και με ένα περιστατικό που μας έχει θορυβήσει πάρα πολύ, ως χώρα και που εμείς, ως πολιτικός φορέας σας το θέσαμε αμέσως μόλις είδαμε την δημόσια ανακοίνωση σας από την επίσκεψή σας στην Κωνσταντινούπολη.

Πήγατε στην Πόλη να συναντηθείτε με τον Υπουργό Πολιτισμού της Τουρκίας, συνοδευόμενη μάλιστα από τον Υφυπουργό Εξωτερικών, για να οικοδομήσετε μια θετική ατζέντα. Καμία αντίρρηση επί τούτου. Όμως, στις δημόσιες δηλώσεις σας δεν είπατε κουβέντα για την μετατροπή των παγκοσμίων μνημείων της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας σε τεμένη. Λίγες μέρες μετά την επίσκεψή σας η Τουρκία διοργάνωσε την πρώτη προσευχή στη Μονή της Χώρας. Λυπούμαστε ιδιαίτερα που εσείς ως Υπουργός Πολιτισμού δεν αναφερθήκατε στο θέμα ούτε κατά την διάρκεια της επίσκεψής σας στην Κωνσταντινούπολη, αλλά ούτε και μέχρι σήμερα.

Δυστυχώς, αυτή η πολιτική γραμμή που ακολουθήσατε δεν εκθέτει μόνο εσάς, αυτό είναι το λιγότερο, εκθέτει τις δυνατότητες και το εύρος της πολιτιστικής μας διπλωματίας. Μειώνει με άλλα λόγια το διεθνές κύρος της χώρας μας στο διεθνές πολιτιστικό στερέωμα. Εμείς δεν θα πούμε ότι εκ των υστέρων, μια τέτοια στάση σας στην Κωνσταντινούπολη θα μπορούσε να θεωρηθεί κι ως βολική για την τουρκική πλευρά. Αλλά θα σας καλέσουμε, την επόμενη φορά που θα προχωρήσετε σε τέτοιες κρίσιμες διπλωματικές επαφές να έχετε φροντίσει να ενημερώσετε προηγουμένως την Αξιωματική Αντιπολίτευση, μήπως και προλάβουμε αντίστοιχες ζημιές.

Με αυτές τις σκέψεις και με δεδομένα τα προβλήματα που προανέφερα η στάση μας επί της κύρωσης της δωρεάς της οικογένειας Λάτση είναι Παρών.